O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent kimyo-texnologiya instituti

Ilmiy rahbar b.f.d., profXo‘jamshukurov N.A.

Magistr Yulchiyeva M.A.lahatchi:
O‘zR FA Mikrobiologiya instituti


YO‘LCHIEVA MA’MURA ANVARJON QIZI
BALIQCHILIK OZUQA BAZASINI BOYITISHDA LEMNA MINOR L. MAKROSUVO‘TIDAN FOYDALANISH MAVZUSIDAGI DISSERTATSIYA ISHINING 2019-yil dekabr oyi uchun hisoboti


I-BOB. ADABIYOTLAR SHARHI
1.1. L.MINOR - BILOGIK, MORFOLOGIK HUSUSIYATLARI VA TURLAR TARKIBI
L.minor biologiyasi va morfologiyasi. O‘simliklar qirolligida kichik L.minor gullovchi o‘simliklar va angeospermalarning eng kichigi hisoblanadi. Ryaska suv yuzasida balqib turuvchi manakatledonlar o‘simligi hisoblanib, ozuqaga boy chuchuk va balchiq suvlarda keng yoyilib o‘sadi. O‘simlik bir yoki undan ko‘p bolgan shox barg deb ataluvchi barglardan va yagona tomir yoki poyasi bo‘lmagan tomirchalardan tashkil topgan. U vegetativ oddiy bo‘linish yo‘li bilan ko‘payadi va shu asnoda so‘v o‘ti alohida ikkitaga ajraladi (Correll va Correll, 1972). L.minor eniga 2-4 milimetr bo‘ladi.
Suv yuzasida koloniyalar xosil qilgan xolda eg‘ilib toplanadi (Rusoff 1980). Frick (1985) ning tadqiqotlariga ko‘ra L.minor ikki barobar ko‘paysh vaqti 1.4 kunga teng. Laboratoriyada etishtiriladigan ryaska cheksiz o‘sishi mumkun agar oziqa, suv va nur etkizib berilsa, shu bilan birga cheklanmagan ryaska namunalarini xar qaysi vaqtda ishlatish uchun etishtirib bera oladi. O‘zining xayot davrida katta miqtorda turdosh shox barglarni etishtirib beradi lekin ona shox barg asosan olti avlodni etishtirib so‘ngra o‘ladi(Ziegler 2015). Kutschera va Niklas (2014) ryaska oilasini “Darviniyalik jinlar“deb atagan bunga sabab ularning xar xil miqdorda ko‘payishi, aloxida o‘sishi va deyarli “cheksiz yashashi”.
Toksonomiyasi. L.minor Lemnaceae oilasiga mansub bo‘lib, Araceae oilasiga monofiletik xisoblanadi (Klaus 2013). Beshta oiachada taxminan 40ta turlar bor: Lemna, Landoltia, Spirodela, Wolffiaand va Wolffiella. Ryaska morfologiyasa judayam sodda, rivojlanuvchi gibrit barg va boshlang‘ich poyani o‘z ichiga oladi xolos(Lemon va Posluszny, 2000).
Uning morfologik xarakteristikalarining keskin soddalashishi, er yuzida tarqalishi va yuqori finotipik turli xil tashqi muxitga moslashuvchanligining hosilasidir. Bu xola turning taksanomiyasini olimlar uchun oxirgi 200 yilda o‘rganishni judayam muakkablashtirdi.

Bu oilaning filogeniyasi xali xamon tortishuvlarga sabab bolmoqda. Ryaskaning soddalashtirilgan morfologiyasi ularni o‘zaro maxsus munosabatlarini qayta tiklashni ayniqsa qiyinlashtirdi(Les 2002, Bog 2010). Faqatgina morfologik va biokimyoviy ko‘rsatkichlariga qilingan sistematik yondoshuvga ega asoslanish bu turni klasifikatsiyalashga etarli emas (Crawford 1996, 2005, Les, 1997). Bunday xolatlar turni tushintirish uchun molekulyar o‘rganishlar kabi rivojlangan aniqlash usullarini qo‘lanilishini talab etadi(Yamamoto 2001, Les 2002, Mardanov 2008, Xue 2011). Ryaskaning klasifikatsiyalanishi quyidagi tartibdadir:

Domen: Eukaryota
Qirollik: Plantae
Filum: Spermotophyta
Subfilum: Angiospermae
Sinf: Monocotyledonae
Tartib: Araceae (Arales)
Oila: emnaceae
Genera: Lemna
Turlar: Lemna minor