O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent davlat texnika universiteti

4-rasm. Umumiy tok (a) fototok (b) ning nazariy volьt-amper xarakteristikasi.
Rasmda u=10-3 va φ ning turli qiymatlari uchun hisoblangan umumiy fototokning nazariy VАX lari keltirilgan.
HISOBI
Xulosa
Har qanday ob'ektni o'rnatishdan oldin loyihani tuzish va dastlabki hisob-kitoblarni amalga oshirish kerak. Faqat shu tarzda rejalashtirilgan tadbirdan maksimal natijalarga erishish, kelgusi moddiy xarajatlar miqdorini belgilash mumkin. Shu sababli, muqobil energiya tizimlarini loyihalashda quyosh panellarini aniq hisoblash katta ahamiyatga ega, ularsiz standartlardan sezilarli og'ishlar va ushbu qurilmalarning samaradorligini sezilarli darajada pasayishi mumkin.
Hozirgi zamon inson faoliyatining biron bir sohasini yarimoʼtkazgichli asboblarsiz tasavvur qilib boʼlmaydi. Ulardan oqilona va samarali foydalana olish bugungi kunda har bir oʼqimishli va ziѐli inson uchun suv va havodek zarur boʼlib qolmoqda. Shu nuqtai nazardan qaraydigan boʼlsak, yarimoʼtkazgichlar, ularda elektr toki, yarimoʼtkazgichli materiallar va asboblarning ishlash printsipini oʼrganish naqadar dolzarb masala va muammolarni hal etishga bagʼishlanganligi oʼz-oʼzidan maʼlum boʼladi.
Yarimoʼtkazgich moddalar asosida tayѐrlanadigan asboblar, qurilmalar, sanoatda, qishloq xoʼjaligida, transportda, elektronikada, mikroelektronikada, kompьyuterda, energiyani bir turdan ikkinchi turga almashtirishda, aloqada, informatikada, maishiy xizmat sohasida va jamiyat faoliyatining boshqa barcha jabhalarida turli-tuman muhim vazifalarni bajarmoqda.
Yarimoʼtkazgichlar qoʼllanilmaѐtgan soha hozir topilmaydi. Binobarin, yarimoʼtkazgich moddalar va asboblarning tadqiq etish, ularning imkoniyatlarini kengaytirish hamda yangi xosslarni kashf qilish masalalari hozirgi zamon fanida muhim oʼrin tutadi.
Birinchi marta yarimoʼtkazgichli kristallarni amaliy ravishda O.V.Losev oʼrganishni boshlagan. U 1923 yilda kristadin deb ataluvchi yarimoʼtkazgichli radiopriѐmnikni yaratgan. Shuningdek, yarimoʼtkazgichlar fizikasini oʼrganishga А.F.Ioffe katta hissa qoʼshgan.
Yarimoʼtkazigich moddalar va ular asosida tayѐrlanadigan asboblar va qurilmalar tobora keng koʼlamda qoʼllanilishining asosiy sabablari yarimoʼtkazgich moddalarning ajoyib xossalaridir: yarimoʼtkazgichlar turli tashqi taʼsirlarga juda sezgir, ular zaminida ishlab chiqarilaѐtgan asboblarning oʼlchamlari, hajmi kichik, ishlash muddati katta va bajariladigan xizmatlar doirasi juda keng. Shu bilan bir vaqtda ular turli zarbalarga chidamlidir.