O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

6.6.  Mehnatga  haq  to’lash  bo’yicha  xodimlar  bilan  hisob-kitoblarning 
sintetik hisobi 
 
Хodimlarga  tegishli  ish  haqi,  mukofot,  nafaqalar  hisoblashni  amalga  oshirish 
bilan  bir  vaqtda  bu  summalar  korxona  buxgalteriyasida  tegishli  registrlarda  hisobga 
olib boriladi. 
Хarajatlar  tarkibi  to‘g‘risidagi  Nizomga  binoan  ishlab  chiqarish  xususiyatiga 
ega bo‘lgan mehnatga haq to‘lash xarajatlari ishlab chiqarilgan mahsulot (ish, xizmat) 
lar  tannarxiga  o‘tkaziladi.  Ishlab  chiqarish  xususiyatiga  ega  bo‘lgan  mehnatga  haq 
to‘lash xarajatlariga quyidagilar kiradi: 

 
xo‘jalik yurituvchi subyektda qabul qilingan mehnatga haq to‘lash shakllari va 
tizimlariga muvofiq bajarilgan narxnomalar, tarif stavkalari va lavozim maoshlaridan 
kelib  chiqib  hisoblangan  amalda  bajarilgan  ish  uchun  ishlab  chiqarish  xususiyatiga 
ega  bo‘lgan  hisoblangan  ish  haqi,  shu  jumladan  bajarilgan  ishni  hisobga  olish 
bo‘yicha dastlabki hujjatlarda nazarda tutilgan rag‘batlantiruvchi tusdagi to‘lovlar; 

 
kasb mahorati va murabbiylik uchun tarif stavkalariga va okladlarga ustamalar; 

 
ish  rejimi  va  mehnat  sharoitlari  bilan  bog‘liq  bo‘lgan  kompensatsiya  tusdagi 
to‘lovlar, shu jumladan: 

 
texnologik  jarayon  jadvalida  nazarda  tutilgan  tungi  vaqtda,  ishdan  tashqari 
vaqtda, dam olish va bayram kunlarda ishlaganlik uchun tarif stavkalari va okladlarga 
ustamalar va qo‘shimcha haq; 

 
smenali  rejimda  ishlaganlik,  kasblarni  birga  qo‘shib  olib  borganlik  va  xizmat 
ko‘rsatish zonalarini kengaytirganlik uchun ustamalar; 

 
hukumat  tomonidan  tasdiqlangan  kasblar  va  ishlar  ro‘yxati  bo‘yicha  og‘ir, 
zararli  mehnat  va  tabiiy-iqlim  sharoitlarida  ishlaganlik  uchun  ustamalar,  shu 
jumladan ushbu sharoitlardagi uzluksiz ish staji uchun ustamalar; 

 
aloqa, temir yo‘l, daryo, avtomobil transporti va katta yo‘llar xodimlarining va 
doimiy ishi yo‘lda o‘tadigan yoki qatnov tusiga ega bo‘lgan boshqa xodimlarning ish 
haqiga, xo‘jalik yurituvchi subyekt joylashgan joydan jo‘nagan paytidan boshlab shu 
joyga  qaytib  kelgan  paytigacha  to‘lanadigan  yo‘lda  o‘tgan  har  bir  sutka  uchun 
to‘lanadigan ustamalar; 

 
qurilishda,  rekonstruksiya  qilishda  va  mukammal  ta‘mirlashda  bevosita  band 
bo‘lgan,  shuningdek  qonun  hujjatlarida  nazarda  tutilgan  hollarda  vaxta  usuli  bilan 
ishlarni  bajarishgan  xodimlar  uchun  ishning  ko‘chma  va  qatnov  xususiyati  uchun 
ustama; 

 
doimiy ravishda yer osti ishlarida band bo‘lgan xodimlarga ularning shaxtada 
ish  joyiga  jo‘nab  ketishlaridan  va  orqaga  qaytishlarigacha  o‘tadigan  normativ  vaqt 
uchun qo‘shimcha haq; 

 
mehnatga haq to‘lashning rayonlar bo‘yicha tartibga solinishiga, shu jumladan 
rayon  koeffitsiyentlari  va  amaldagi  qonun  hujjatlariga  muvofiq  cho‘l,  suvsiz  va 
yuqori tog‘ joylarida ishlaganlik uchun koeffitsiyentlar bilan belgilangan to‘lovlar; 

 
xo‘jalik yurituvchi subyekt joylashgan joydan ish joyiga va orqaga qaytadigan 
yo‘lda o‘tadigan kunlar uchun vaxtada ishlash jadvalida nazarda tutilgan, shuningdek 
xodimlarning  meteorologiya  sharoitlariga  ko‘ra  va  transport  tashkilotlarining  aybi 

---

 
131 
bilan yo‘lda tutilib qolingan kunlar uchun tarif stavkasi, oklad miqdorida to‘lanadigan 
summalar; 

 
ish vaxta usulida tashkil etilganda, ish vaqti jamlanib hisoblanganda va qonun 
hujjatlari  bilan  belgilangan  boshqa  hollarda  xodimlarga  ularga  ish  vaqtining  normal 
davom  etishidan  ortiq  ishlaganligi  munosabati  bilan  beriladigan  dam  olish  kunlari, 
uchun haq to‘lash; 

 
ishlamagan vaqt uchun haq to‘lash: 

 
amaldagi  qonun  hujjatlariga  muvofiq  navbatdagi  va  qo‘shimcha  ta‘tillar, 
navbatdagi  foydalanilmagan  va  qo‘shimcha  ta‘tillar  uchun  kompensatsiyalar, 
o‘smirlarning  imtiyozli  soatlari,  bolani  ovqatlantirish  uchun  onalar  ishidagi 
tanafuslar, shuningdek tibbiy ko‘riklardan o‘tish bilan bog‘liq vaqt uchun haq to‘lash; 

 
majburiy  ta‘tilda  bo‘lgan  xodimlarga,  asosiy  ish  haqini  qisman  saqlab  qolgan 
holda haq to‘lash; 

 
donor  xodimlarga  qonni  tekshirish,  topshirish  kunlari  uchun  va  qon 
topshirilgan har bir kundan keyin beriladigan dam olish kunlari uchun haq to‘lash; 

 
davlat vazifalarini bajarganlik uchun mehnat haqi to‘lash; 

 
xo‘jalik  yurituvchi  subyekt  shtatida  turmaydigan  xodimlar  mehnatiga  ular 
tomonidan  fuqarolik-huquqiy  tusdagi  tuzilgan  shartnomalar  bo‘yicha  ishlar 
bajarilganligi uchun haq to‘lash, agar bajarilgan ish uchun xodimlar bilan hisob-kitob 
xo‘jalik yurituvchi subyektning o‘zi tomonidan amalga oshirilsa pudrat shartnomasi 
ham shu jumlaga kiradi; 

 
belgilangan  tartibga  muvofiq  ishlab  chiqarish  jarayonida  qatnashuvchi 
xodimlar mehnatiga haq to‘lash fondiga kiritiladigan to‘lovlarning boshqa turlari. 
Barcha  bu  mehnat  xarajatlari  bevosita  quyidagi  schyotlarning  debeti  bo‘yicha 
aks  ettirilib:  2010-«Asosiy  ishlab  chiqarish»,  2310-«Yordamchi  ishlab  chiqarish», 
2510-«Umum  ishlab  chiqarish  xarajatlari»,  2610-«Ishlab  chiqarishdagi  yaroqsiz 
mahsulotlar»,  2710-«Хizmat  ko‘rsatuvchi  xo‘jaliklar»  3100-  «Kelgusi  davrlar 
xarajatlarini hisobga oluvchi schyotlar», 6710-«Mehnat haqi bo‘yicha xodimlar bilan 
hisoblashishlar» schyoti kreditlanadi. 
Ishchilarning ta‘til vaqti uchun hisoblangan ish haqi summasiga 8910-«Kelgusi 
xarajatlar va to‘lovlar zaxiralari» (agar korxonaga bunday zaxira mablag‘larini tashkil 
qilish  huquqiy  berilgan  bo‘lsa)  schyoti  debetlanib  6710-«Mehnat  haqi  bo‘yicha 
xodim bilan hisoblashishlar»  schyoti kreditlanadi va 15-qaydnomasga binoan 10 va 
10/1 jurnal-orderlarida aks ettiriladi. 
Ishga qobiliyatsizligi bo‘yicha nafaqa va ijtimoiy sug‘urta organlari mablag‘lari 
hisobidan  to‘lanadigan  boshqa  to‘lovlar  6520-«Maqsadli  davlat  jamg‘armalariga 
to‘lovlar»  schyotining  debeti  va  6710-schyotning  kreditiga  yozilib  10/1  jurnal-
orderida aks ettiriladi.