O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi toshkent temir yo'l muhandislari instituti

Filtrlovchi patronni so’rilish vaqti va to’ldirish tartibi

Аniqlanayotgan gaz	So’rilgan havo xajmi ml	Shtokning yopilgan vaqti			So’rish uchun talab qilingan vaqt min.		Indikator nayidagi kukuning rangi			Filtrlovchi patronni to’ldirish tartibi (agar uning tor uchini gigroskopik paxta bilan berkitilsa)
		dan	gacha	Tahlildan oldin			Tahlildan keyin
Oltingugurt angidridi	300 60	1min50s	2min 40sek	5 3		To’q kulrang		oq	Bir xil kukun bilan to’ldi-riladi
Etil efiri	400	6min45s	7min 15s	10		sariq		yashil	Birinchi bo’g’imiga kaltsiy xlor va unga fosfor angid-ridi aralashtiriladi va uchinchi bo’g’imigacha kvarts qumi to’ldiriladi
Аtsetilin	265	3min 10sek	3min50s	6		oqimtir		och jigarrang	Naychaning ikkinchi bug’imi-gacha selikat bilan to’ldiri-ladi, kaltsiy xlor keng uchiga qadar to’ldirib bori-ladi
Karbonat angidrid	220 60	3min 20sek	4min40sek	8		oq		jigarrang	Naychaning birinchi bo’g’i- migacha selikat bilan to’ldi-riladi ikkinchi bo’shliq joyiga aktivlashgan ko’mir uchinchi bo’g’imigacha to’ldi-riladi. Oxirgi bo’shliqqa ishlatilgan selikat to’ldiri-ladi
Oltingugurt angidridi	300 30	2min20sek	3min20sek	5		oq		jigarrang	Аnaliz yutuvchi patronsiz olib boriladi.
Xlor	350	4min 45sek	5min 30sek	7		sarik		qizil
Аmmiak	250 30	2min	2min40sek	4		sarik		ko’k
Nitrat oksidi	325 150	4min 20sek 1min20sek	5min30sek 2min10sek	7 5		ok		qizil	Nitrat oksidini aniqlash uchun naychaning bir tomo-niga 15 mm qalinlikdagi paxta bilan to’ldiriladi. Keyin 10-12 mm yutuvchi parashok sepiladi. Ikkinchi tomonidan esa 15-18 mm oki-slitel parashogi bilan to’l-diriladi Izoh: azot ikki oksidiga yutuvchi patron qo’llanil-maydi.
Benzin	300 60	3min20sek	3min50sek Zudlik bilan	7 4		Ok		och jigarrang	Ikkinchi bo’g’imigacha ishla-tilgan shamot bilan to’ldi-rilgandan so’ng shu yuzaga boshqa moddalar bilan ish-lov berilgan issiqlikka bar-dosh beruvchi shamot oxirgi bo’shliqning yarmigacha to’ldi-riladi. So’ng qolgan bo’shliq-qa esa xloristiy kaltsiy to’ldiriladi.
Toluol	300 100	3min20sek 20sek	3min50sek 25sek	7 4		ok		to’q jigarrang	Xloristiy kaltsiy kukuni bilan to’ldiriladi
Ksilol	300 200	1min40sek 18sek	2min12sek 25sek	4 3		ok		qizil-binafsha	Xloristiy kaltsiy kukuni bilan to’ldiriladi
Аtseton	300	3min00sek	4min00sek	7		binafsha rang		sariq	bitta kukun bilan to’ldi-riladi.
Uglevodorod nefti	300	3min20sek	3min50sek	7		oq		och jigarrang	Ikkinchi bo’g’imigacha issiq-likka chidovchi ishlatilgan shamot bilan to’ldiriladi shunga oxirgi bo’g’imining yarmigacha issiqqa chidamli boshqa moda bilan ishlov berilgan shamot solinadi. Oxirgi bo’shliqning yarmiga boshqa sostavdagi moda bilan ishlov berilgan oldingisi-dan farq qiluvchi shamot to’ldiriladi
benzol	350 100	4min 15s. 20 s	4 min 50s. 23s.	7 4		oq		sariq ko’k	Xloristiy kaltsiy kukuni bilan to’ldiriladi

3.4.Ishni bajarish tartibi:
3.2–jadvalga qarang va agar analiz qilinayotgan gaz yoki bug’ ikki xajmdagi surilayotgan havoda shtok qo’llanilsa shuni aniqlash kerak qaysi biridan foydalanish kerak, chunki kutilayotgan ko’p kontsentratsiyali zararli gaz bug’ni tanlash eng kam surilayotgan havoning xajmiga yoki uning teskarisiga bog’liq. So’ng shtokni ariqchali 8 vtulkaga stopor 7ni tortilgan holatda qo’yiladi. Unda oldindan berilgan surilayotgan havoning xajmi ko’rsatilgan.
2.Indikator naychasini ishga tayyorlash.
Qutidan shisha naycha oling, Naychaning bir uchiga metalldan yasalgan sterjen oxiriga 10mm etmasdan uzunasigakirgizing
Shu naychaning qarama -qarshi uchiga 0,5mm qalinlikdagi gigroskopik paxta qatlamini qo’ying
Izoh: Paxtaning qatlami qalin bo’lishi mumkin emas.
Paxtani shtir bilan itaring, shunda u metal sterjenga tegsin va shtirni oling; keyin misdan pij kuyib paxta bilan mustahkam birlashishshi uchun shtirni itaring.
Sterjenni chiqaring va naychaga ochilgan ampuladan shishali varonka yordamida indikator kukunini soling. Bunda kukun ustki kiyimga tegishiga yo’l qo’ymaslik kerak.
Indikator naychasi kukun bilan to’ldirilgach, kukunli ampulani tezda shishali qopqoqlar bilan yoping Indikator trubkasidagi kukun trubka devorlariga shtir yordamida engil urilib tekis joylashtiriladi (joylashtirish natijasida kukunda bo’shliqlar bo’lishi mumkin emas).
Naychaning ochiq uchidan xuddi shunday qalinlikdagi paxtani shtir yordamida kukunga tekkuncha itaring keyin shtir orqali pijni itarib pij bilan berkiting. Indikator naychasi tajriba uchun tayyor.
Izoh: 1. Indikator trubkasidagi kukunning me`yoridagi joylashish uzunligi 68-70mm bo’lishi kerak. Naychaning har ikki tomonidagi pij bilan naychaning bo’sh uchi orasidagi masofa 5 mm bo’lishi kerak.
2. Аgar indikator trubkasi tahlildan bir necha soat oldin yoki sutka avval tayyorlansa trubkaning uchlari falga bilan yopiladi keyin surguch qo’yiladi. Ishlatilishdan oldin naycha surguchdan tozalanadi.
3. Filtrli patronni ishga tayyorlash (2-jadval).
Patronni to’ldirish uchun uning tor uchiga (diametri -5 mm) gigroskopik paxtadan zich bo’lmagan tampon qo’yiladi.
Patronni tik turgizib uning keng uchiga (diametr 8 mm) varonka yordamida bir yoki bir qancha yutuvchi kukunlar sepiladi va paxtali tamronda itariladi. Tayyor bo’lgan patronlar qapqoq bilan bekitiladi va eksikatorda saqlanadi.
3. Maxsus indikator naycha havo surish kamerasiga rezina trubka orqali birlashtiriladi. Rezina trubadagi qisqich echib olinadi.
Stopor tortilib shtok pastga bosiladi. Silfon prujina ta`sirida o’z holiga kelib, xona havosini surib ola boshlaydi. Natijada ish joyi xonasidagi havo indikator naycha orqali silfonga yig’iladi. Surilish lozim bo’lgan havo xajmi oldindan belgilab olinadi. Silfonga yig’iladigan havoning xajmi belgilangan miqdorga etgach stopor avtomat ravishda shtokning xarakatini to’xtatadi.
4. Indikator naycha echib olinadi va uning o’zgargan rangi jadvaldan ish joyi havosi tarkibidagi zararli gaz yoki bug’ turi aniqlanadi. Ushbu indikator naychadagi rangning uzunligini esa maxsus shkala yordamida taqqoslab zararli gaz yoki bug’ning miqdori (mg/m) aniqlanadi.
5. Berilgan shaklda hisobot tuzing