O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi toshkent temir yo'l muhandislari instituti

Sex havosining harakat tezligi va tsexdagi og’irligi bo’yicha bajariladigan ishlarni kategoriyalari haqida tushunchalar.
Kishi sezadigan havo harakati tezligi v=0,2 m/s ni tashkil etadi. Havo harakati tezligi qish paytida v=0,2-0,5 m/s dan oshmasligi, yozda esa v=0,2-1,0 m/s oralig’ida bo’lishi kerak. Issiq tsexlarda havo harakati tezligi v=3,5 m/s gacha bo’lishi mumkin.
Yuqori harorat bilan birga yuqori nisbiy namlik mavjud bo’lgan ish joylarida ayniqsa organizm qiynaladi. U qizib ketadi. Tsexlarda havo harakati keskin o’zgarib tursa, sovuq havo harakati yuqori bo’lsa, elvizaklar mavjud bo’lsa bu korxonada shamollash tufayli kasallanish ko’p uchraydi.
Barcha ishlar og’irligi bo’yicha 4 kategoriyaga bo’linadi:
I - engil ishlar- Energiya sarfi 172 Dj/s, (150 kkal/soat) gacha: engil, o’tirib yoki yurib bajariladigan ishlar;
IIa- o’rta og’irlikdagi ishlar- energiya sarfi 172-232 Dj/s (150-200 kkal/soat) yurib bajariladigan va 10 kg gacha yuk ko’tarish bilan bo’g’liq bo’lgan ishlar:
IIb- o’rta og’irlikdagi ishlar- eergiya sarfi 232-293 Dj/s (200-250 kkal/soat), yurib bajariladigan va 10 kg dan ortiq yuk ko’tarish bilan bog’liq bo’lgan ishlar:
III - Og’ir ishlar- energiya sarfi 293 Dj/s dan (250 kkal/soat) ko’p bo’lgan ishlar: Bunga og’ir jismoniy mehnat bilan bog’liq ishlar kiradi; pommaster, yuk tashuvchi, remontchi va h.k.


Davlat sanitariya inspektsiyasining axboroticha ish joylaridagiharoratga qarab havo tezligining quyidagi qiymatlari tavsiya etiladi.
4.1-jadval

Ish joyidagi havo harorati t	Yo’l qo’ysa bo’ladigan havo harakati, V m/s
16-20	0,25 dan ko’p emas
22-23	0,25- 0,3
24-25	0,4- 0,6
26-27	0,7- 1,0
28-30	1,1- 1,3

Kishi organizmining imkoniyatlari juda cheksiz va hali to’la o’rganib bo’lingan emas. Masalan: organizm juda qisqa vaqt ichida +160 ^oS ga chiday olar ekan. +70 ^oS ga esa bir soat davomida, qisqa vaqt ichida -89 ^oS haroratga chidashi mumkin. ⁴