O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi toshkent temir yo'l muhandislari instituti

Qo'shimcha adabiyotlar

1.Mirziyoev SH.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. “O'zbekiston”

2.O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi “O'zbekiston Respub-likasini yanada rivojlantirish bo'yicha hara-katlar strategiyasi to'g'risida” gi PF-4947-son-li Farmoni. O'zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to'plami, 2017 y., 6-son, 70-modda.

3.Normatov SH.N. Mehnat muhofazasi. T.: ToshTYMI. 2005 y.

4.Tojiyev M., Nigmatov Y. Hayot faoliyati xavfsizligi. T. 2012 y.

5.Qudratov O. Hayotiy faoliyat xaffsizligi. T. 2004 y.

6.Promishlennaya, pojarnaya i ekologicheskaya bezopasnost`. M.2008

7.X.Raximova, A.A'zamov, T.Tursunov. Mehnatni muhofaza qilish

Internet saytlar, davriy nashrlar

T/r	Internet saytlar nomi	Internet saytlar elektron adresi
1.	Jurnal «Jeleznodorojniy transport»	www.gdt.ru
2.	Jurnal «Vestnik VNIIJT»	www.vniijt.ru
3.	Jurnal «Jeleznie dorogi mira»	www.gdm.ru
4.	Toshkent temir yo'l muhandislari instituti	www.tashiit.uz
5.	O'zbekiston Respublikasi OO'MTV sayti	www.ziyonet.uz
6.	O'zbekiston Respublikasining milliy qonunchilik bazasi	www.lex.uz
7.	Moskva davlat temir yo'l instituti (MGUPS)	www.miit.ru
8.	Peterburg davlat temir yo'l instituti (PGUPS)	www.pgups.ru

MUSTAQIL ISH TOPSHIRIQLARI
Mustaqil ish turi. «Hayot faoliyati xavfsizligi» fani bo'yicha talabalar mustaqil ishi (TMI) ni tashkil etishda talabaning akademik o'zlashtirish darajasi va qobiliyatini hisobga olgan holda quyidagi turlardan foydalanish mumkin:
• fanning ayrim mavzularini o'quv adabiyotlari yordamida mustaqil o'zlashtirish, o'quv manbalari bilan ishlash;
• amaliy mashg'ulotlarga tayyorgarlik ko'rib kelish;
• ma'lum mavzu buyicha referat tayyorlash;
• hisob – kitob va grafik ishlarini bajarish;
• amaliyotdagi mavjud muammolarni o'rganish, test, munozarali savollar va topshiriqlar tayyorlash;
• amaliy mazmundagi topshiriqlarni bajarish va ijodiy ishlash;
• uy vazifalarini bajarish va boshqalar;
Fan xususiyatidan kelib chiqqan holda talabalarga mustaqil ish uchun boshqa shakllardagi vazifalar ham topshirilishi mumkin. Talabalarga qaysi turdagi topshiriqlarni berish lozimligi kafedra tomonidan belgilanadi.
Savol va topshiriqlar.
a) Fanning ishchi o'quv dasturiga kiritil-gan quyidagi 2 – ta mavzu talabalarga mustaqil ravishda o'zlashtirish uchun topshiriladi:
1. Ishlab chiqarish korxonalarida baxtsiz xodisalardan kelib chiqadigan iqtisodiy zararni xisoblash
b) Har bir talabaga qiyinchilik darajasi uning shaxsiy imkoniyatlari, qobiliyati va bilim darajasiga
muvofiq bo'lgan quyidagi mavzular buyicha referat tayyorlash topshiriladi:
1. Ishlab chiqarishda xavfsizlikni ta'minlash uchun birinchi va ikkinchi xavsizlik yo'rivnomalarini o'tkazish. ;
2. O'zbekiston Respublikasining “Mexnat muxofazasiga” oid farmon va qarorlarn o'rganish.
v) «Hayot faoliyati xavfsizligi» fanidan mustaqil ish uchun umumiy soatlar ajratiladi. Talabalarga mustaqil ishning quyidagi shakl va xajmlardagi topshiriqlar belgilanadi:
1) Ma'ruza mashg'ulotlarida olingan bilimlarni mustaxkamlash, faning o'quv dasturidagi ayrim mavzularini o'quv adabiyotlari va Internet materiallari yordamida mustaqil o'zlashtirish, o'quv manbalari bilan ishlash: 20 soat;
2) Ma'lum mavzu bo'yicha referat tayyorlash: 26 soat;
3) Amaliy mashg'ulotlarga tayyorgarlik ko'rish va uy vazifalarini bajarish: 16 soat;
«Hayot faoliyati xavfsizligi» fanidan auditoriyadan tashqarida amalga oshiriladigan talaba mustaqil ishlari bo'yicha topshiriqlarning mavzusi va mazmuni, xisobot shakli, bajarilish muddati hamda soatlar miqdori ishchi o'quv reja va kalendar – tematik rejaning jadvallarida keltirilgan
Metodik tavsiyalar. Talaba mustaqil ishlari bo'yicha topshiriq-larning sifatli bajarilishi va o'z vaqtida himoya qilishi uchun quyidagi uslubiy tavsiyalar beriladi:
Mavzuni mustaqil o'zlashtirish. Faning xususiyati, talabalarning bilim darajasi va qobiliyatiga qarab ishchi o'quv dasturiga kiritilgan alohida mavzular talabalarga mustaqil ravishda o'zlashtirish uchun topshiriladi. Bunda mavzuning asosiy mazmunini ifodalash va ochib berishga xizmat qiladigan tayanch iboralar, mavzuni tizimli bayon qilishga xizmat qiladigan savollarga e'tibor qaratish, asosiy adabiyotlar va axborot manbalarini ko'rsatish lozim. Topshiriqni bajarish jarayonida talabalar mustaqil ravishda o'quv adabiyotlaridan foydalanib ushbu mavzuni konspektlashtiradilar, tayanch iboralarning mohiyatini anglagan holda mavzuga taalluqli savollarga javob tayyorlaydilar. Zarur hollarda (o'zlashtirish qiyin bo'lsa, savollar paydo bo'lsa, adabiyotlar yetishmasa, mavzuni tizimli bayon eta olmasa va x.k.) o'qituvchidan maslahatlar oladilar.
Mustaqil o'zlashtirilgan mavzu buyicha tayyorlangan matn kafedrada himoya qilinadi.
Referat tayyorlash. Talabaga qiyinchilik darajasi uning shaxsiy imkoniyatlari, qobiliyati va bilim darajasiga muvofiq bo'lgan biror mavzu buyicha referat tayyorlash topshiriladi. Bunda talaba asosiy adabiyotlardan tashqari qo'shimcha adabiyotlardan (monografiyalar, ilmiy, uslubiy maqolalar, Internetdan olingan ma'lumotlar, elektron kutubxona materiallari va x,.k.) foydalanib materiallar yig'adi, taxlil qiladi, tizimga soladi va mavzu bo'yicha imkon darajasida to'liq keng ma'lumot berishga harakat qiladi. Zarur hollarda o'qituvchidan maslahat va ko'rsatmalar oladi.Yakunlangan referat himoya qilinadi.Ko'rgazmali vositalarni tayyorlash. Talabaga muayyan mavzuni bayon qilish va yaxshiroq o'zlashtirish uchun yordam beradigan ko'rgazmali materiallar (jadvallar, chizmalar, xaritalar, grafiklar va x. k.) tayyorlash topshiriladi. Mavzu o'qituvchi tomonidan aniqlanib, talabaga ma'lum ko'rsatmalar, yo'l – yo'riqlar
beriladi. Ko'rgazmali vositalarning miqdori, shakli va mazmuni talaba tomonidan mustaqil tanlanadi. Bunday vazifani bir mavzu buyicha bir necha talabaga topshirish ham mumkin.Talaba ko'rgazmali materiallardan foydalanish bo'yicha yozma ravishda tavsiyalar tayyorlaydi va himoya qiladi.
Mavzu bo'yicha testlar, munozarali savollar va topshiriqlar tayyorlash. Talabaga muayyan mavzu bo'yicha qiyinchilik darajasi har hil bo'lgan topshiriqlar, munozaraga asos bo'ladigan savollar tuzish topshiriladi. Bunda o'qituvchi tomonidan talabaga muammoli savollar tuzishda mavzuning munozarali o'rinlarini qanday ajratish lozimligi, topshiriqlarni tuzish usullari bo'yicha yo'l – yo'riq beriladi.
Konsul`tatsiya davrida bajarilgan ishlarning qo'yilgan vazifa va talablarga javob berish darajasi nazorat qilinadi (qayta ishlab kelish, aniqlashtirish yoki to'ldirish taklif etilishi mumkin).
Savol va topshiriqlar majmuasi kafedrada ekspertlar ishtirokida himoya qilinadi.
Maqola, tezislar va ma'ruzalar tayyorlash. Talabaga biron bir mavzu bo'yicha (mavzuni talabaning o'zi tanlashi ham mumkin) maqola, tezis yoki ma'ruza tayyorlash topshirilishi mumkin. Bunda talaba o'quv adabiyotlari, ilmiy – tadqiqot ishlari, maqola va monografiyalar hamda boshqa axborot manbalaridan mavzuga tegishli materiallar to'playdi, tahlil qiladi, zarurlarini ajra-tib olib, tartibga soladi, shaxsiy tajribasi va bilimi, ilmiy natijala-riga asoslangan xolda qo'shimchalar, izohlar kiritadi, o'z nuqtai – nazarini bayon etadi va asoslaydi. Bunda talaba o'qituvchi bilan hamkorlikda ishlaydi.Tayyorlangan maqola, tezis yoki ma'ruza himoya qilinadi.
Amaliy mazmundagi nostandart masalalarni yechish va ijodiy ishlash. Bir mavzu yoki bo'lim buyicha nostandart, alohida yondashish talab qilinadigan, nazariy ahamiyatga ega bo'lgan amaliy topshiriqlar, ijodiy yondashish talab qilinadigan ilmiy-ijodiy vazifalar, namunalar yaratish vazifasi topshirilishi mumkin. Amaliy topshiriqlar masalani xal qilishning sodda variantlarini izlashga va topishga qaratilgan bo'lishi kerak.
Talabaning qiziqishi va qobiliyatiga qarab, unga xar xil harakterdagi topshiriklar berish, o'qituvchi bilan hamkorlikda ilmiy maqolalar tayyorlash va chop ettirish mumkin.
Mustaqil ishni baholash. TMI natijalari amaldagi "Oliy ta'lim muassasalarida talabalar bilimini nazorat qilish va baholashning reyting tizimi tug'risidagi Nizom" ga asosan baholab boriladi. Konsul`tatsiyalar tashkili. Mustaqil ishlarni bajarishda talabalar uchun maslaxatlar tashkil etiladi.
Odatda maslaxatlar tasdiqlangan jadval asosida fan o'qituvchilari tomonidan olib boriladi (har bir xaftada ikki kun, soat 1300 dan 1500 gacha).
Mavzuni mustaqil o'zlashtirish, referat tayyorlash, ko'rgazmali vositalar tayyorlashda zarur hollarda (o'zlashtirish qiyin bo'lsa, savollar paydo bo'lsa, adabiyotlar yetishmasa, mavzuni tizimli bayon eta olmasa va x,.k.) o'qituvchidan maslahatlar oladilar va talabalar o'qituvchi bilan hamkorlikda ishlaydi.
Tayanch iboralar. Mustaqil ishni bajarish uchun talabaga axborot manbai va internet tarmog'idagi tegishli ma'lumotlarni tezkor olish uchun quyidagi tayanch so'z va iboralar xizmat qiladi:
Axborot manbalari. Mustaqil ishni bajarish uchun talabaga axborot manbai sifatida darslik va o'quv qo'llanmalar, jumladan ularning elektron variantlari, uslubiy qo'llanma va ko'rsatmalar, ma'lumotlar to'plami va banki, jumladan ularning elektron variantlari, ilmiy va ommaviy davriy ishlar, internet tarmog'idagi tegishli ma'lumotlar, berilgan mavzu bo'yicha avval bajarilgan ishlar banki va boshqalar xizmat qiladi. Talabalarga mustaqil ishlarni bajarish uchun zaruriy axborot manba va
vositalari belgilanadi, talabalarga turli kutubxonalar, muzeylar, tarmoq muassasa va korxonalardan mustaqil ish uchun zaruriy ma'lumotlar to'plash yuzasidan so'rovnoma xatlari rasmiylashtirib beriladi.