O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi toshkent temir yo'l muhandislari instituti

11.1. Ishni bajarish tartibi
1. О‘lchovchi asbob M-416 ning qisqichlarini qо‘shimcha elektroddan, yordamchi yerga ulagichdan va zonddan kelgan simlar bilan sxema bо‘yicha tutashtiring.

2. 
   Pereklyuchatel V₁ ni X₁ holatiga keltiring.
   
3. 
   Tugmachani bosib turib, "Reoxord" dastasini asbob strelkasining nol
   holatiga maksimal yaqinlashtiring. Shu holda asbob shkalasining qiymatini
   yozib oling, о‘lchash natijasi shu qiymatni pereklyuchatelning kо‘paytuvchisi
   holatiga kо‘paytirib topiladi. Masalan, pereklyuchatel "X₂₀" holatida bо‘lganda
   reoxord shkalasi 3 qiymatini kо‘rsatdi. Demak, qarshilik R=3x20=60 Om ni
   tashkil yetadi.
   

Ilova: Agar о‘lchanayotgai qarshilik 10 Om dan yuqori bо‘lsa, pereklyuchatel V₁ ni "X₅" yoki "X₂₀" yoki "X₁₀₀" holatlariga qо‘yish kerak bо‘ladi. Bu holatlarning har birida ham "reoxord" dastasini burab, asbob strelkasini nol holatiga keltiriladi va shkala kо‘rsatkichini pereklyuchatel kо‘paytuvchisiga kо‘paytirilib - о‘lchov natijasi olinadi.

4. 
   Laborant yoki о‘qituvchidan qо‘shimcha elektrodning uzunligi va diametri qiymatlarini oling.
   
5. 
   О‘lchangan va olingan qiymatlar bо‘yicha (50) formuladan foydalanib, shu yer tuprog‘ining solishtirma qarshiligini hisoblang.
   

6. Laboratoriya, ishini topshirish vaqtida ishlab chiqarish uskunalari nima uchun va qanday qilib yerga ulanishi, hisoblarda tuproqning solishtirma qarshilik kattaligi qanday tanlanishi va noma’lum tarkibli tuproqning solishtirma qarshiligi qanday aniqlanishi haqida sо‘zlab bering.


Nazorat savollari
1. Kuchlanishi 1000 V gacha bо‘lgan elektr tarmoqlari uchun yerga ulagichning Om lardagi qarshiligni kattaligini kо‘rsating.
2. Tuproqning elektr tokiga solishtirma qarshiligi qaysi kattalikda о‘lchanadi?
3.Tuproqning solishtirma qarshiligi qaysi formula bо‘yicha aniqlanadi.
4. Sexlarda uskunalarni yerga ulash qanday amalga oshiriladi?
5. Yerga ulagich sim uskunaning qayeriga ulanadi?