O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent davlat texnika universiteti

Gaz yig‘gichlar


Resivirlar (gaz yig‘gichlar) – kompressordan keyin о‘rnatilib, gazlarni notekis uzatilishini rostlab turish uchun xizmat qiladi. Bundan tashqari resivirlar kompressorning oxirgi pog‘onasida namlik va moy ajratgich hisoblanadi va ular ichi bо‘sh apparatlar shaklida bо‘ladi.
Resivirlarning sig‘imdorligi kompressor unumdorligiga muvofiq tanlanadi. Kompressor unumdorligi Q≤ 0.1m³/s – 12Q ga; Q=0.1-0.5 m³/s bо‘lganda 9Q-ga; Q> 0.5 m³/s bо‘lganda 6Q-ga teng bо‘ladi.
Quvurli uzatmalar – kompressor stansiyasini ajralmaydigan qismi hisoblanadi. О‘rtacha quvvatga ega bо‘lgan kompressorlarda quvurli uzatmaning uzunligi bir necha kilometrga tо‘g‘ri keladi. 11.2-rasmdan kо‘rinib turibdiki quvurli uzatgichlar asosiy va yordamchi mahsulotlarni yetkazishda hamda suv bilan ta’minlashda va oqava suvlarni chiqarishda xizmat qiladi.
Kompressorlarni quvurli uzatmalarini texnik amalga oshirish murakkab bо‘lib, unda bekitmalar, rostlagichlar, oldindan himoyalovchi elementlarning mavjudligi gidravlik tizimda murakkabliklarni tug‘diradi.

11.2-rasm. Kompressorlarni quvurli uzatmalar bilan biriktirilishi
11.3. Shо‘rtan kompressor siquv stansiyasining ishlab chiqarishdagi ahamiyati

О‘zbekiston Respublikasida mustaqillik yillari davrida, о‘lkan inshootlar, binolar va ishlab chiqarish korxonalari qurildi va ishga tushirildi, dunyo taraqqiyotida о‘z о‘rnini topdi. Respublikamizning neft va gaz zaxiralariga boy о‘lka bо‘lganligi sababli, chet el davlatlarini nazarini о‘ziga tortdi. Sо‘ngi 10 yillikda juda kо‘pgina neft va gaz, gaz kondensat konlari ishga tushirildi, ularni qayta ishlaydigan korxonalar qurildi.

Gaz konlaridagi qatlam bosimini tushib ketayotganligi sababli, keyingi yillarda Shо‘rtan siquv kompressor stansiyasi, Kо‘kdumalokda kompressor siquv stansiyalari qurib ishga tushirildi.
“Shо‘rtanneftgaz” UShK balansida 23 gazkondensat va neft konlari mavjud va karbon suvli mahsulotlari zaxirasini ochish maqsadida sakkizta kelajakda istiqbolli konlarda geologik qidiruv ishlari olib borilmoqda.
“Shо‘rtanneftgaz” UShK balansida yirik Shо‘rtan gazni qayta ishlaydigan zavod bо‘lib, u Respublikamizdagi 93% tabiiy gazni qazib oladi va 65% suyultirilgan gazni ishlab chiqaradi. Bu yyerda tabiiy gaz, gazkondensat, neftь, PBF, gaz oltingugurt, marmar plitkalar ishlab chiqariladi.
Shо‘rtan konida 2003 yil kuzida “Vatellan” (Isroil) kompaniyasi bilan birgalikda siquvni yakunlovchi kompressor stansiyasi (SYAKS: ruscha DKS) qurib tugallangan. SYAKS-ni qurishdan maqsad kirishda gaz bosimini ushlab turish va talab etilgan kо‘rsatgichda SHо‘rtan kimyo gaz majmuasiga 11 MPa bosimda gazni siqib haydab berishdan iboratdir.
SYAKS gazni bir yillik uzatish hajmi 13.5 mlrd. m³ ga teng.
Kompressor stansiyasi gazni siqib haydab berishdagi talab etilgan quvvati boshlang‘ich davrda 44,0 mln vt-ni tashkil etagan. Shunday qilib tabiiy sharoitlarni va maydonni joylashuvini, zaxira manbaini hisobga olgan holda KS-ni qurilishda о‘rnatilganqkuvvati 92 mln vt-ni tashkil etadi.
Kompressor agregati 4 ta bir korpusli, ikki zinali kompressor Datum Dresser-Rand, DR-61 – turbin uzatgichli, General Elictric firmasining LM2500 modelli gaz generatori bilan jihozlangan. Kompressor 4 ta bir xil texnologik gazni qayta ishlash agregati tizimida о‘rnatilgandir.