O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat universiteti mashina sozlik yo’nalishi 93 20-guruh talabasi abdurashidov fayozbekning kimyo fanidan tayorlagan

Gidroliz yo’nalishini o’zgarishi

Kuchayishi

• Suv qo’shish;
• Eritmani qizdirilishi;
• Gidroliz mahsulotlaridan birining qiyin eruvchan yoki gaz holatga o’tishi

Susayishi

• Erigan moddaning konsetretsiyaasini oshirish;
• Eritmani sovutish;
• Eritmaga gidroliz mahsulotlaridan birining kiritilishi (muhit kislotali bo’lsa, kislotalikni oshirish, ishqoriy bo’lsa ishqoriylikni oshirish).

Gidrolizni qo’llanilishi

• Sovunning asosiy komponenti – bu yuqori yog’ kislotalarni natriyli yoki kaliyli tuzlar: stearitlar, palimitatlar bo’lib ulur gidrolizga uchraydiя.

С17H35COONa + H2O C17H35COOH + NaOH

• Fotografiya sanoatida ishlatiladigan eritmalar o’zida ishqoriy

muhit hosil qiluvchi tuzlar saqlaydi (Na2CO3, K2CO3, Na2B4O7).

• Tuproq tarkibiga (NH4)2SO4 uning kislotaligini oshishiga olib keladi.

tuzlari mavjud. Ular ma’lum bir

• Qon tarkibida: NaHCO3, Na2H2PO4

reaktsiya muhitini saqlab turadi.

• So’lak tarkibida HPO4¯ ionlarining mavjudligi, og’iz bo’shlig’ida

ma’lum muhitni saqlanib turishini ta’minlaydi (pH =7 -7,5).

Nazorat testi

1. Tuzlarning gidrolizi – bu suv bilan
а) Har qanday tuzning kationlari yoki anioninglar i(eruvchanlik bo’yicha)
b) Ba’zi bir eruvchan tuzlarning kationlari va anionlari
s) Ba’zi bir eruvchan tuzlarning molekulalari
d) Ba’zi bir eruvchan tuzlarning anionlari o’zaro ta’siri natijasidir.
2. Anion bo’yicha gidrolizda …………………… suv bilan o’zaro
ta’siri hatijasidir:
а) hamma kislotaning anionlarini
b) har qanday kuchsiz kislotaning anionini
s) har qanday kuchli kislotaning anionini
d) bilmayman
3. Quyida keltirilgan tuzlardan qaysi biri anion bo’yicha
gidrolizga uchraydi
a) Rb2CO3 b) RbCl s) AgCl d) CaCO3
4. Kation bo’yicha gidrolizda …………………… suv bilan o’zaro ta’siri hatijasidir:
а) Ishqor kationini; b) har qanday metal kationini
s) ishqorlardan tashqari, har qanday metal gidrooksidlari kationini
d) bilmayman

• Quyida keltirilgan tuzlardan qaysi biri kation bo’yicha gidrolizga uchraydi

а) Сa(NO3)2 b) FeCl3 s) RbSO4 d) KBr

• Quyida keltitilgan qaysi tuz gidrolizga uchramaydi

а) SnCl4 b) FeCl3 s) ZnCl2 d) RbCl