O‘zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o‘rtа mаxsus tа`lim vаzirligi tоshkеnt dаvlаt tеxnikа univеrsitеti

R – 200, 800, 1000, 10000Ω qiymatlariga teng bo’lishi mumkin;
K – bo’lish koeffitsienti;
U_k – potensiometr shkalasidan olinadigan qiymat.
Shuni aytib o’tish kerakki, kuchlanish bo’lgichlarining qo’llanilishi o’lchanuvchi manbadan quvvat sarf bo’lishiga olib keladi.


8.3. O‘lchаsh trаnsfоrmаtоrlаri


O’lchash transformatorlari. O’lchash tok va kuchlanish transformatorlari yuqori o’zgaruvchan tok va kuchlanishni oddiy asbob bilan o’lchab bo’ladigan, nisbatan kichik tok va kuchlanishlarga o’zgartiririshda ishlatiladi.
O’lchash tok va kuchlanish transformatorlarining ulanish sxemasi 8.4a– rasmda ko’rsatilgan.

8.4 – rasm.

O’lchash tok transformatorida I_i>I, W₂ bo’lib, o’zgaruvchan tok zanjirlarida ishlatiladigan asboblarning o’lchash diapazonini kengaytirishda ishlatiladi. Tok transformatorining birlamchi toki I_iH 1 – 4000 A gacha bo’lgan chegarada, ikkilamchi I_{2 nom} toki 1; 2; 2.5; 5 A bo’lishi mumkin.

O’lchash tok transformatorlarining haqiqiy transformatsiya koeffitsiyenti birlamchi I₁ tokini ikkilamchi tok I₂ ga nisbatidan topiladi , lekin u har xil nagruzkalar uchun o’zgaruvchan miqdordir.
K_I – tok transformatorining ish rejimiga, tok chastotasiga bog’liqdir. Shuning uchun tok transformatorining shchitida ko’rsatiladigan nominal transformatsiya koeffitsiyenti uning asosiy parametri bo’lib hisoblanadi va quyidagicha aniqlanadi:
,
bu yerda =K_{I nom}I₂, I₂ – ikkilamchi chulg’amga ulangan ampermetrning ko’rsatishi.
O’lchash tok transformatorlarida tok bo’yicha yuz beradigan hatolik yoki transformatsiya koeffitsiyenti xatoligi quyidagi ifoda bo’yicha aniqlanadi:

Tok transformatorlarida tok bo’yicha xatolikdan tashqari burchak xatoligi ham bo’ladi.
Burchak xatoligi deb birlamchi tok vektori I bilan 180 ⁰ ga burilgan ikkilamchi tok vektori orasidagi burchak tushiniladi.
Tok transformatorlari yo’l qo’yiladigan xatoliklarning qiymatiga qarab, quyidagi aniqlik klasslariga bo’linadi: 0.05;0.1;0.2;0.5.
Tok transformatorlarining nominal ikkilamchi nagruzkasi deb, transformatorning ikkilamchi zanjiriga ulangan o’lchash asboblari chulg’amlari va tutashtiruvchi simlarning o’tkazgichlarning shunday eng katta qarshiligi tushuniladiki, bunda asbobning xatoliklari yo’l qo’yilgan chegaradan o’tmaydi. Nominal ikkilamchi nagruzka Z transformatorning shchitida “Om” larda yoki V A (vol’t – amper) da ko’rsatiladi.
Tok transformatorining normal ish rejimi qisqa tutashuv rejimiga yaqin rejim hisoblanadi va shu asbobli tarmoqqa ulangan transformatorning ikkilamchi chulg’ami, zanjirini uzish qat’iyan man qilinadi.