O‘zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o‘rtа mаxsus tа`lim vаzirligi tоshkеnt dаvlаt tеxnikа univеrsitеti

a) b)


7.2 – rasm.
Shu maqsadda g’altak chulg’amlari sodda bifilyar, ya’ni simni ikki buklab o’rash, ikki qavatli ketma – ket bifilyar o’ramli (qarshiligi 100 – 300 Ω gacha bo’lgan o’lchovlarda) va parallel – bifilyar o’ramli (yuqori Omli o’lchovlarda) usulida yasaladi (7.3 - rasm).



7.3 – rasm.
Elektr qarshiligining o’lchovi sifatida qarshiliklar magazini ham ishlatiladi. Qarshliklar magazini zarur miqdordagi qarshiliklar olish va tanlash uchun mo’ljallangan qurilmadir. Hozirgi paytda ishlatiladigan qarshiliklar magazini yordamida 10^-2Ω dan 10¹⁰Ω gacha bolgan qarshiliklarni kerakli qiymatlarini olish mumkin.Qarshiliklar magazini aniqligi bo’yicha 0.01; 0.02; 0.05; 0.1; 0.2; 0.5; 1 klasslariga bo’linadi va ular yuqori Om li (10Ω ÷ 10³Ω), past Om li (0.03Ω ÷ 10Ω), o’zgarmas va o’zgaruvchan tok chastotalari (50Hz –70 ķHz) uchun mo’ljallangan bo’ladi. Qarshiliklar magazini nafaqat o’lchov sifatida, balki tok va kuchlanishlarni rostlash uchun ham reastat sifatida ishlatiladi.


7.4. Induktivlik, o’zaro induktivlik o’lchovlari

Xuddi qarshilik o’lchovlari kabi ayrim g’altaklar ko’rinishida yoki magazinlar ko’rinishida yasalishi mumkin. Ularga qo’yiladigan talablar quyidagilardan iborat: induktivlik vaqt o’tishi bilan o’zgarmasligi kerak, aktiv qarshiligining kichik bo’lishi hamda induktivlik qiymatining undan o’tayotgan tok qiymatiga va atrof muhit haroratiga bog’liq bo’lmasligi kerak. Shuning uchun ham chulg’am izolatsion material (odatda, plastmassa yoki chinni) dan yasalgan karkasga o’raladi (7.4 – rasm).

I nduktivlik o’lchovlari 0.0001; 0.001; 0.01; 0.1 Gn ga teng bo’lgan nominal qiymatlarda ishlab chiqariladi.
O’zaro induktivlikning namunaviy o’lchovlari bitta umumiy karkasda joylashtirilgan ikkita chulg’amdan iborat bo’lib, ikkita juft qismaga ega.
O’zgaruvchan induktivlik va o’zaro induktivlikning namunaviy hamda ishchi o’lchovlari sifatida variometrlar qo’llaniladi.