O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti «Kasbiy ta’lim» kafedrasi

“ma’naviyat”
deb atadik. 
Inson boshqa mavjudotlardan o‘zining ijtimoiy mohiyati bilan ajralib turishi 
ma’lum. Ijtimoiy mohiyat negizini 
bilimlar
tashkil qilib, ular foydali va foydasiz 
turlarga ajraladi. Darhaqiqat, yolg‘on gapirish, o‘g‘irlik qilish, boshqalarni 
haqoratlash va bo‘lak razil ishlarni qilishni ham bilish kerak. Hamma ham uning 
uddasidan chiqavermaydi. Ammo, ular foydasiz, balki ijtimoiy hayot uchun zararli 
bilimlardir. Jamiyat rivoji uchun faqat foydali bilim (hikmat)lar kerak. Foydali 
bilimlarni egallashdan maqsad, avvalo o‘ziga, so‘ng yaqin kishilariga va butun 
jamiyatga naf keltirishdir. Muayyan bir foydali ishni kishi hayotida ko‘p marotaba 
bajaraverishi natijasida, bu faoliyat uning ruhiga singib, ma’naviyatga aylanadi. 
Insonning ruhiga singib, ma’naviyatiga aylangan harakatlar majmuini uning hayot 
tarzi deyiladi. 
Madaniyat
arabcha so‘z bo‘lib, u jamiyatning ishlab chiqarish, ijtimoiy va 
ma’naviy hayotida qo‘lga kiritilgan yutuqlari majmuidir. Madaniyat shaxs kamolatiga 
ikki xil jihatdan ta’sir qilib, ular quyidagilardan iborat: 
Moddiy, ya’ni texnika, ishlab chiqarish tajribasi, moddiy boyliklar. 
Ma’naviy, ya’ni fan, adabiyot maorif, san’at, din, umuminsoniy va milliy ruhiy 
qadriyatlar. 
Ana shu moddiy va ma’naviy madaniyatning o‘zaro aloqasi o‘zaro ta’siri 
natijasida aqlan etuk, axloqan barkamol, jismonan sog‘lom, dunyoqarashi keng, 
yaxlit shakllangan, ya’ni komil inson shakllanadi. 
Malakaviy tayyorgarlikda asosiy didaktik bosqichlar quyidagilardan iborat: 
1. O‘quv yurtining bitiruvchisi quyidagi bilimlarga ega bo‘lishi kerak: 
bitiruvchining egallaydigan ish o‘rni; 
bitiruvchining dunyoqarash sifati; 
4
Ibrоhimоv А. vа bоshqаlаr. Vаtаn tuyg’usi. T., «O’zbеkistоn», 1996. 11-bеt. 
5
Erkаyеv А. Mа’nаviyat-ustun yыnаlish. «Iqtisоd vа hisоbоt» jurnаli. 1996, 2-sоn, 20-22- bеtlаr. 

---

33 
bitiruvchining standart talablariga javob beradigan bilimi; 
bitiruvchining ish o‘rnida qo‘llaydigan bilim, ko‘nikma va malakalari; 
bitiruvchining mutaxassis sifatida shakllanishi va ijodiy ish olib borishi kabilar. 
O‘quv materialini mazmun jihatidan tanlashi. 
O‘quv materialini tanlash albatta uning mantiqiy ketma-ketligi, mazmunan 
bitiruvchining fikrlash doirasini va g‘oyalarini ishlab chiqish, ilmiy farazni 
rivojlantirish va shu bilan birga kelajakda fanga o‘z hissasini qo‘shishga undamog‘i 
kerak. 
2. Tanlab olingan o‘quv materialini tizimli tasniflash. 
O‘quv materialining asosiy qismi, uni mantiqiy fikrlash, tushunish va 
munozara qilishni talab etadi. SHu bilan birga uni o‘zlashtirish, o‘zining 
qobiliyatidan kelib chiqqan holda ijodiy yondoshish ham zarur. 
3. Qabul qilinayotgan masalalarning echimini tajriba va sinovlardan o‘tkazish. 
Tanlangan materialning qanchalik to‘g‘ri yoki noto‘g‘riligini o‘quv metodi va 
shakllarini ko‘rib hal qilish mumkin emas. Buning uchun nazariy, amaliy va 
metodologik o‘zaro bog‘liqligi, didaktik va eksperimental metodlardan olingan 
etarlicha ishonchli bo‘lgan tashxislari va amaliyotda bo‘lgan dalolatnomalarni o‘zaro 
bog‘lab hal qilish kerak bo‘ladi.