|
huquqiy tarbiyaning
yaxlit tizimi
quyidagilardan iboratligini ifodalaydi:
Birinchidan
, huquqiy tarbiya sub’ektlariga: davlat idoralari, jamoat
tashkilotlari, mehnat jamoalari, mansabdor shaxslar va boshqalar kiradi.
Ikkinchidan
, huquqiy tarbiya ob’ektlariga: mansabdor shaxslar, fuqarolar,
ichki ishlar idoralari xodimlari kiradi.
Uchinchidan
, huquqiy tarbiya mazmuniga: huquqiy ta’lim, huquqiy targ’ibot
va tashviqotlar kiradi.
To’rtinchidan
, huquqiy tarbiya shakllariga: maruzalar, seminarlar, suhbatlar,
viktorinalar kiradi.
Beshinchidan
, huquqiy tarbiya metodlariga: ishontirish, rag’batlantirish,
majburlash kiradi.
Oltinchidan
, huquqiy tarbiya vositalariga: matbuot, radio, televidenie,
adabiyot va san’at asarlari, ko’rgazmali tashviqot hamda targ’ibot vositalari kiradi.
Mustaqillik sharoitida huquqiy madaniyat bilan huquqiy tarbiyaning bog’liqligi
yanada ortadi.
4. Estetik, jismoniy va mehnat tarbiyasi
Hayotda tabiat go’zallikning manbasidir. U estetik tuyg’ularni, bolalarning
kuzatuvchanligini va tasavvurini rivojlantirish uchun juda boy material beradi.
Bundan tashqari, san’at ham estetik tarbiya vositasi hisoblanadi. San’at orqali estetik
tarbiyalash pedagogikada badiiy tarbiya deb ataladi. U quyidagi metodlardan
foydalangan holda olib boriladi:
177
1. Badiiy asarlarni namoyish qilish va ijro etish.
2. Badiiy asarlarni tahlil qilish va baholash.
3. San’atshunoslik bilimlaridan xabardor qilish, talabalar san’atning har xil
turlarini ifoda vositalari, tarixi va nazariyasini xarakterlovchi muayyan ma’lumotlar
jamg’armasiga ega bo’lishi zarur.
4. Talabalar ijodiy va ijrochilik faoliyatini tashkil etish, talabalar badiiy
faoliyatining xilma-xil shakllarida mashqlar o’tkazib, ijodiy qobiliyatlarini, voqelik
predmetlarini va hodisalarini san’at vositalari yordamida mustaqil tasvirlash
ko’nikmalari va malakalarini rivojlantiradi.
Jismoniy tarbiya
Jismoniy tarbiya shaxsni har tomonlama rivojlantirish tizimidagi o’z vazifasini
bajarish bilan birga, u quyidagi asosiy vazifalarni hal qilishga qaratilgan: salomatlikni
mustahkamlash,
inson
oranizmini
chiniqtirish
va
talabalarning
jismoniy
rivojlanishiga yordam berish; harakat ko’nikmalarini va malakalarini shakllantirish
hamda takomillashtirish; o’g’il bolalarni armiya safariga tayyorlash; fizkultura va
sportning mohiyati hamda ijtimoiy roli haqidagi ma’lumotlardan xabardor qilish.
Talabalarning sog’ligini himoya etish va boshqarish jismoniy tarbiyaga ayniqsa,
O’zbekiston Respublikasi mustaqilligini qo’lga kiritgandan buyon davlat darajasida
ahamiyat bermoqda. Jismoniy tarbiya va sport ishlariga hukumatimiz tomonidan
katta g’amxo’rlik qilmoqda. Buning dalili sifatida Toshkent shahri va barcha
viloyatlar, Qoraqalpog’iston Respublikasi va tumanlarda bunyod etilayotgan sport
inshootlari, sport komplekslarini keltirish mumkin.
Mehnat tarbiyasi
Mehnat tarbiyasi yosh avlodni tarbiyalashda markaziy o’rinlardan birini
egallaydi. Rivojlanishning asosiy vazifalaridan biri mehnat tarbiyasi va ta’lim
samaradorligini umumiy ta’lim o’quv muassasasi talabalarini kasb tanlash, mustaqil
hayotga amaliy va texnika inqilobi va hozirgi zamon ishlab chiqarish sharoiti
talabalarning mehnat tarbiyasi va ta’limi ana shu talablar darajasiga ko’proq muvofiq
bo’lishini talab qilayotir. Nega deganda tarbiyalanuvchilar o’quv yurtini
tamomlagandan keyin ishlab chiqarishning butun tizimini bemalol bilishlari va unda
ro’y berayotgan o’zgarishlarni tezda payqab olishlari kerak.
«Umumiy va kasb-hunar ta’limini isloh qilishning asosiy yo’nalishlari»da
ta’kidlanadiki, mehnat tarbiyasini shaxsni shakllantirishning eng muhim omili va
xalq xo’jaligining mehnat resurslariga talabini qondirish vositasi deb bilish kerak.
Mehnat faoliyati jarayonida inson tabiatini o’zgartiribgina qolmay u bilan birga
o’zi ham o’zgaradi. Mehnat faoliyati shaxsning axloqiy fazilatlarini shakllantirishga
uning tabiat va jamiyatga qarashli tizimiga jiddiy ta’sir ko’rsatadi. Mehnat inson
aqliy qobiliyati jarayonini o’z ijodiy faolligini namoyon qilib ijodiy qobiliyatlarini
rivojlantiradi va takomillashtiradi. Mehnat tufayli insonning ma’naviy munosabatlari
shakllanadi. Jismoniy jihatdan kamol topib o’z mehnat ko’nikmalari va malakalarini
rivojlantira boradi.
Ammo, har qanday mehnat ham shaxsni har tomonlama tarbiyalash va kamol
toptirish omili bo’lavermaydi. Ekspulatatsiya va zo’ravonlikdan xoli bo’lgan
mehnatgina insonga hal qiluvchi va tarbiyalovchi ta’sir ko’rsatadi. Agar inson
majburan mehnat qilsa bu jarayon ma’naviy rivojlanishga xalaqit beradigan va
178
ma’naviy mamnuniyat keltirmaydigan mehnatga aylanadi.
Mehnat faoliyatini tashkil etishga kuyiladigan umumiy talablarni quyidagi
jadvalda keltirib o’tildi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
