O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “iqtisodiyot” kafedrasi

2. Siz yashayotgan hududda korxona (firma)ning tijorat siri va uni himoyalash mexanizmi samaradorligini baholang. Tahlil uchun SWOT metodidan foydalaning.
J:Tijorat siri — korxonalar, tashkilotlarning oʻz ishlab chiqarish., savdo, moliya, ilmiy-texnika faoliyati toʻgʻrisidagi maʼlumotlarni sir saklash, oshkor etmaslik huquqi. Tijorat siri rakrbat kurashi vositasi. Korxona Tijorat siri korxona, firma, konsorsium yoki yakka ishlab chiqaruvchi oʻz tovarlarini arzonga tushirishi, ularning sifatini oshirishi, qimmatroq sota bilishi, katta foyda koʻrib, gullabyashnashning sharti. Sir ishlab chiqarish., texnologiya, boshkarish, moliyaviy, yangi materiallarni qoʻllash, boshqalarda boʻlmagan, hayotiy sikli uzun boʻlgan tovarlarni oʻzlashtirish va boshqa faoliyat bilan bogʻliq boʻlishi mumkin.
Tijorat siri deyarli barcha mamlakatlar qonunchiligi bilan muhofaza qilinadi. Tijorat siri oshkor boʻlib, boshqalar tomonidan oʻzlashtirib olinsa, sir egasi bundan koʻrilgan zararini sud orqali tovon undirib olishi mumkin. Tijorat sirini saklash maqsadida korxonalar, firmalar, tashkilotlar maxsus xavfsizlik xizmati tashkil etadilar, bu xizmatlar korxona mulki boʻlgan yangiliklarni raqiblarning iktisodiy josusligidan himoya qiladi.
98-FZ-sonli Qonunga muvofiq, korxonaning tijorat sirini tashkil etuvchi ma'lumotlar quyidagilar bo'lishi mumkin:
kompaniya uchun haqiqiy yoki potentsial qiymatga ega bo'lgan,korxonaning zararlari va foydasiga bevosita yoki bilvosita ta'sir ko'rsatadigan ma'lumotlar;uchinchi shaxslarga noma'lum ma'lumotlar;qonun hujjatlarida mavjud bo'lmagan ma'lumotlar.
Shuni ta'kidlash kerakki, bunday ma'lumotlarga egalik qilish huquqi korxonada tijorat siri rejimi o'rnatilgan paytdan boshlab vujudga keladi. Ko'pincha, ushbu masalalarni tartibga solish uchun normativ hujjat bo'lgan maxsus mahalliy hujjat ishlab chiqiladi, - kompaniyaning tijorat siri to'g'risidagi band. Shuningdek, tegishli rejim joriy etilganda xodimlarga korxonaning tijorat sirini saqlash to‘g‘risida maxsus eslatma beriladi.
Korxonaning tijorat sirini tashkil etuvchi ma'lumotlar ro'yxati.:Har qanday tijorat manfaatiga ega bo'lgan har qanday ma'lumot maxfiy deb hisoblanishi mumkin. San'atga muvofiq hech qanday tarzda korxonaning tijorat siri sifatida tasniflanishi mumkin bo'lmagan bir qator ma'lumotlar mavjud bo'lsa-da. 98-FZ-sonli "Tijorat sirlari to'g'risida" Federal qonunining 5-moddasi.