O'zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta-maxsus ta’lim Vazirligi Toshkent Davlat stomatologiya institute Buxoro filiali

Tashqi nafas funksiyasi
ventilyatsiyasining obstruktib tip buzilishi 
bo’lib, maksimal nafas chiqarish tezligi pasayishi kuchayib boradi. Bu 

---

90 
nafas yo’llarida qarshilik ortishi bilan bog’liq va gazlar almashinuvi 
buziladi. Tashqi nafas funksiyasini o’rganishda ЖЕЛ, ПСВ, ФЖЕЛ, 
ОФС
1
, МСВ 75, 50, 25. bularni o’rganish o’pkani funktsional 
diagnostikasida ahamiyati katta. Meyorda OFV
1
-80% dan ko’p bo’lishi 
kerak. OFV
1
meyorda bo’lsa O’SOK tashxisini inkor qiladi. OFV
1
80% 
dan past bo’lsa, OFV
1
= 70 % dan past bo’lsa bronxlarda obstruktsiya
. JYL
borligidan dalolat beradi. Kasallik kuchayib borib yiliga 50 ml ga OFV
1
kamayib boradi. 
O’SOKning kechishining klinik xarakteristikasi 
Kasllik simptomlari 
Bronxitik turi 
Emfizematoz tipi 
Asosiy 
simptomlarning 
munosabati 
Yo’tal> hansirash 
Yo’tal Bronxial obstruktsiya Rivojlangan 
Rivojlangan 
O’pkaning 
giperinfilyatsiyasi 
Biroz rivojlangan 
Kuchli 
rivojlangan 
Teri qoplamimi rangi 
Diffuz tsianoz 
Sarg’aygan 
(pushti-kulrang) 
Yo’tal 
Balg’am 
gipersekretsiyasi 
bilan 
Kam maxsulotli 
O’pkadagi 
rentgenologik 
o’zgarishlari 
Diffuz 
pnevmoskleroz 
O’pka 
emfizemasi 
O’pka yurak 
O’rta va keksa 
yoshda, barvaqt 
dekompensatsiya 
Keksa yoshda, 
dekompensatsiya 
kechroq
Politsitemiya, 
eritrotsitoz
Ko’p uchraydi, 
qonning 
qovushqoqligi 
oshgan 
Xarakterli
Kaxektsiya 
Xarakterli emas 
Xarakterli, ko’p 
uchraydi
Shish (semirish) 
Xarakterli
Xarakterli 
emas 
Funktsional 
Nafas va YQT 
Nafas 

---

91 
buzilishlar 
kasalliklari 
yetishmovchiligi 
kuchayishi 
yetishmovchiligi 
YQT tizimi 
yetishmovchiligid
an ustunlik qiladi. 
Gazlar almashinuvi 
buzilishi 
PaO2teng; 
PaCO2>45mm.sim.u
st teng;
PaO2t teng; 
PaCO2<45mm.si
m.ust teng; 
Kasallikning kechishi. 
Kasallik uchun o’tkir boshlanishi xarakterli 
emas, ammo sekin kuchayib boradi. Yo’tal ko’payadi, shilliqli yoki 
yiringli balg’am ajralishi ko’payadi, hansirash kuchayib boradi. 25-30 
yillar o’tganda og’ir nafas yetishmovchiligi yuzaga chiqadi. Bemorlar 
og’ir 
nafas 
yetishmovchiligidan, 
surunkali 
o’pka 
yurak 
yetishmovchiligidan, o’pka arteriyasi tromboemboliyasidan, spontan 
pnevmotoraks va qo’shimcha kasalliklardan vafot etadilar. Kasallik 
prognozini aniqlash uchun bronxial obstruktsiyani aniqlash lozim. 
Buning uchun OFV
1
aniqlash kifoyadir. OFV
1
yosh o’tishi bilan 
bazilarda chekmaydiganlar uchun 30ml va chekuvchilar uchun 45ml 
kamayishi mumkin. OFV
1
ning yiliga 50 mldan kamayishi kasallik 
xurujini kuchayishidan (kasallik og’irlashganligidan) dalolat beradi.
 
Davolash. 
Davolashning asosiy prinsipi. 
1. 
Kasallik og’ir engilligiga qarab
 Qisqa tasir qiluvchi 
bronxodilyatatorlar yoki 
2. Uzoq tasir qiluvchi bronxodilyatatorlar. 
3. Ingalatsion glyukokortikosteroidlar (IGKS) (O’SOK 3-4 
bosqichda. 
4. Uzoq tasir qiluvchi bronxodilyatatorlar bilan IGKSlarni