Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik instituti

 

---

152 
Mavzu yuzasidan savol va topshiriqlar: 
4.
Dars bosqichlari (qismlari)ning maqsadlarini va darsning maqsadini tahlil 
qiling. 
5.
O‘qituvchi darsga tayyorgarlik ko‘rishda nimalarga e’tibor berishi kerak? 
6.
Xitoy tili darsining boshqa darslardan farqini aniqlang. 
7.
Grammatikani tushuntirishda ona tildagi grammatika bilan qiyoslab 
tushuntirish haqida fikringiz qanday? 
 
6.6-§.O‘zbekistonda xitoy tili o‘qitilish tarixi 
O‘quv mashg‘ulotining maqsadi:
O‘zbekiston xitoyshunsligi va uning 
tarixi, respublikamizdagi chet tili o‘qitish tarixini qanday davrlarga bo‘linishi, 
hamda bugungi kundagi xitoyshunoslikning o‘z oldiga qo‘ygan maqsad va 
vazifalari haqida ma’lumot berish.
 
 
Tayanch so‘z va iboralar: 
davrlashtirish, ko‘p tillilik (poliglossiya), xitoy 
tili manbalari, xitoyshunoslik, Konfutsiy instituti, 59-maktab, kafedra, xitoy 
filologiyasi. 
 
Yurtimiz hududida ona tilidan tashqari o‘zga xalqlar tillarini bilish kishilar 
orasida qadimdan taomil bo‘lgan. Birdan ortiq tilni bir yo‘la bilish tarixi 
mukammal o‘rganilmagan ijtimoiy hodisadir. Biroq tarixiy shaxslar haqidagi 
ma’lumotlardan aniqlanadiki, barcha zamonlarda chet tilni o‘rganish ehtiyoji 
sezilib turgan. Buyuk mutafakkirlikning birinchi mezoni zullisonaynlik yoki ko‘p 
tillilik (poliglossiya) hisoblanadi, oddiy xalqqa ham bu xususiyat xosdir.
O‘zbekiston hukumati tomonidan xitoy tilini o‘rganishga alohida e’tibor 
berib kelinmoqda. O‘zbek xitoyshunosligining bir necha yillik boy tarixini 
hisobga olib, Toshkent davlat sharqshunoslik instituti, O‘zbekiston Milliy 
universiteti, O‘zbekiston Respublikasi Jahon tillari universiteti, Jahon iqtisodi va 
diplomatiyasi universiteti va boshqa bir qator oliy va o‘rta maxsus o‘quv 
yurtlarida xitoy tili, adabiyoti, tarixi, iqtisodi kabi fanlarni o‘qitish amalga 
oshirildi. So‘ngi yillarda xitoy tili sohasida yetuk mutaxassislar tayyorlashda bir 
qator 
ijobiy 
natijalarga 
erishildi.Xitoyshunoslikningmamlakatimizdarivojlanishida 
Toshkent 
davlatsharqshunoslikinstitutiningo‘rnibeqiyos. Xitoy filologiyasi kafedrasi 1918 
yilitashkoltopgan Turkiston Sharqshunoslik institutining avlodi hisoblanadi. Bu 
davrda XX asrning unutilmas siymolari orasida shu dargohga asos solgan 
ustozlarimiz 
I.A.Lissen 
va 
U.M.Mamatoxunovalar 
hissalari 
nafaqat 
xitoyshunoslik, balki jahon tilshunosligi va adabiyotshunosligi rivojlanishida 
salmoqli iz qoldirganini alohida tilga olish darkor. Keyinchalik kafedraning 
yuksalishida katta o‘qituvchilar O.A.Vagin, N.Xoxlov, I.Ro‘zboqiev, 
M.I.Muldakulova, 
G.I.Larionov, 
N.O.Zevushkina, 
M.I.Molojatovalar 
o‘zlarining munosib hissasini qo‘shganlar. Fakultetning ilk tashkil etilgan 

---

153 
damlarida B.A.Pestovskiy tomonidan xitoy tili va adabiyoti fanlaridan 
ma’ruzalar o‘qilar edi.
1924 yili Turkiston sharqshunoslik instituti ToshDUga (hozirda Mirzo 
Ulug‘bek nomidagi Milliy universitet) sharqshunoslik fakulteti sifatida 
qo‘shiladi. 1930 yili sentyabr oyiga kelib Milliy universitetning sharq fakulteti 
o‘z faoliyatini to‘xtatadi. 1944 yilda esa u o‘z faoliyatini qayta tiklaydi. 1951 yili 
bu fakultetda katta o‘qituvchi M.I.Molojatovaning yetakchiligida fakultet 
kafedralarining biri bo‘lgan uyg‘ur filologiyasi kafedrasining qoshida 
talabalarga xitoy tilini o‘rgatish yo‘lga qo‘yiladi.
1957 yili uyg‘ur filologiyasi o‘rniga O‘zbekiston maorif tarixida birinchi 
marotaba xitoy filologiyasi kafedrasi tashkil etildi. O‘sha davrda O‘zbekistonda 
tashkil etilgan kafedra nafaqat mamlakatimizda, balki, butun O‘rta Osiyoda 
xitoyshunoslik yo‘nalishi bo‘yicha Sobiq Ittifoqda xitoyshunos mutaxassislarni 
tayyorlab beruvchi yagona markaz edi.
Kafedraning bosib o‘tgan ilmiy yo‘llarini sarhisob qiladigan bo‘lsak, 
kafedra 1980 yilga kelib, nafaqat Markaziy Osiyo (Qozog‘iston, Qirg‘iziston 
respublikalari), balki Bolgariya, Mo‘g‘uliston, Polsha hamda Laos kabi 
mamlakatlarga xitoyshunos olimlarni yetkazib bera boshladi. Demak, bu o‘tgan 
asrning 70-80 yillariga kelib xitoy filologiyasi kafedrasi xalqaro kafedra sifatida 
faoliyat olib borganligidan dalolat beradi. 
Kafedra tarixida erishilgan yutuqlarda mohir tarjimon, iste’dodli olim t.f.n.,dots. 
M.X.Maxmudxo‘jaevning xizmatlari beqiyos. Aynan M.X.Maxmudxo‘jaevning 
uzoq yillik betinim va samarali faoliyati, rahbarligi davrida Markaziy Osiyo va 
Sobiq sotsialistik davlatlarga xitoyshunoslik bo‘yicha yetuk mutaxassislar 
tayyorlab berildi va bugungi o‘zbek xitoyshunoslik maktabining rivojida tarixiy 
ahamiyat kasb etdi. 
1991 yil O‘zbekiston mustaqillikka erishishi bilan sharqshunos 
kadrlarga bo‘lgan ehtiyoj yanada oshdi. Ana shu maqsadda 1992 yilda Toshkent 
davlat sharqshunoslik instituti tashkil etildi. 
1999 yilda xitoy filologiyasi kafedrasida magistratura yo‘nalishi ochildi 
va hozirgi kunga qadar 200 ga yaqin magistrantlar magistr darajasini olishga 
muvofiq bo‘ldi.Kafedraning ilmiy salohiyatini oshirish maqsadida 2004 yildan 
boshlab har yili “Xitoyshunoslikning dolzarb masalalari (falsafa, tarix, 
madaniyat, iqtisod va siyosat)” ruknida an’anaviy tarzda ilmiy-amaliy 
anjumanlar o‘tkazilib kelinmoqda. Har yilgi anjuman ma’ruzalari to‘plam 
ko‘rinishida chop etiladi. Ushbu anjumanning asoschisi hozirgi kunda ToshDShI 
professori f.f.n, A.A.Karimov hisoblanadi. Shu bilan birga mazkur ilmi-amaliy 
konferensiyaning tashkilotchilaridan biri ToshDShI qoshidagi O‘zbek-Xitoy 
Konfutsiy instituti rahbari f.f.n.,dotsent S.A.Nosirovaning ham mehnatlari 
cheksiz.

---

154 
O‘zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidenti Islom Karimovning 2014-yil 
3-sentabrdagi PQ-2228 sonli “Toshkent davlat sharqshunoslik institutida 
Xitoyshunoslik fakultetini ochish to‘g‘risida”gi Qarori aynan O‘zbekistonda 
xitoyshunoslikni rivojlantirishga qaratilganligi bilan muhim ahamiyat kasb 
etadi. Ushbuqarorasosidainstitutrektorining 2014-yil 20-sentyabrdagi 01-243 
sonlibuyrug‘ibilanXitoyshunoslikfakultetitashkiletilgan.Bakalavriatta’limyo‘na
lishlaribo‘yichayangilangandavlatta’limstandartiasosida 
fan 
dasturlarivao‘quvrejalariishlabchiqildivadarslartashkiletildi.Bugungikundafaku
ltetda ikkitakafedrafaoliyatko‘rsatibkelmoqda, 
jumladan: 
1. 
Xitoytilivaadabiyotikafedrasi va Xitoysiyosati, 
tarixivaiqtisodiyoti kafedrasi.Fakultetdajamioltmishdanortiqtajribaliprofessor-
o‘qituvchilardarsberibkelishmoqda. 
ShulardanaksariyatiXXR, 
AQSh, 
RossiyaFederatsiyasi, 
KoreyaRespublikasi, 
BuyukBritaniyakabimamlakatlardabo‘lib, 
nufuzlioliyo‘quvyurtlaridamalakaoshiribqaytganlar.Toshkent 
davlat 
sharqshunoslik instituti olimlari tarafidan mamlakatimiz va Xitoyda nashr etilgan 
bir qator kitoblar, monografiyalar, maqolalar, institutda o‘tkazib kelinayotgan 
“Xitoyshunoslikning dolzarb masalalari” ilmiy konferensiyasi, seminar va 
boshqa anjumanlar xalqaro tashkilotlar va chet el universitetlari tomonidan yuqori 
baholanmoqda. So‘ngi yillarda mamlakatimiz oliy o‘quv yurtlarida xitoy tili, 
adabiyoti, iqtisodi, siyosati va boshqa sohalarda o‘ndan ortiq dissertatsiya himoya 
qilindi. Shuni alohida aytish lozimki, 2011 yili Toshkent davlat sharqshunoslik 
institutida Xitoy Xalq Respublikasi fuqarosi Li Yamey filologiya sohasida 
nomzodlik dissertatsiyasini himoya qildi.
Toshkent davlat sharqshunoslik instituti qoshidagi Konfutsiy nomli 
O‘zbekiston-Xitoy instituti 2004-yilda O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta 
maxsus ta’lim vazirligi va XXRning Ta’lim vazirligi orasida “Toshkent shahrida 
Konfutsiy nomli institutni tashkil qilish bo‘yicha hamkorlik qilish to‘g‘risidagi 
kelishuv”ga asosan hamda O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2014-yil 3-
sentyabrdagi “Toshkent davlat sharqshunoslik instituti qoshida Xitoyshunoslik 
fakultetini tashkil qilish to‘g‘risida”gi № PP-2228 sonli qarori ijrosiga muvofiq 
tashkil 
etildi.Xuddishuyilningdekabroyida 
Samarqand 
davlatchettillarinstitutiqoshida 
ham 
O‘zbekistondagiikkinchiKonfutsiyinstitutitashkiletildi. 
O‘zbekistonda xitoy tilini o‘qitish mustahkam ilmiy va pedagogik metodik 
asoslar vositasida olib boriladi. Toshkentda xitoy tili o‘qitishga ixtisoslashgan 59-
sonli orta maktab, ikkita akademik litsey faoliyat korsatib kelmoqda. Bu o
‘
quv 
manzillarida ko‘p yillik va serqirra tajriba to‘plangan. Ushbu o‘quv yurt 
muallimlari O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi, Konfutsiy markazi 
tomonidan rejali ravishda Xitoy universtetlarida malakalarini oshirib borish 

---

155 
imkoniyatlariga ega. Bitiruvchilar Xitoyda rasmiy qabul qilingan “putunxua” da 
erkin muloqotga kirishish, umumiy matnlarni tarjima qilish, og‘zaki nutqni xitoy 
tilidan o‘zbek va rus tillariga tarjima qilish ko‘nikmalariga ega bo‘lishadi. Bu 
sohalardagi tajriba va qobiliyat mazkur talabalarni Xitoyning nufuzli 
universitetlarida 1-2 yillik o‘qishlari davomida takomillashadi. O‘zbekiston 
Respublikasi va Xitoy Xalq Respublikasi hukumatlararo bitimlarga asosan har 
yili mamlakatimiz talabalari, stajyor-tadqiqotchi-izlanuvchi, professor va 
o‘qituvchilari uchun Xitoy universitetlarida o‘qish va malaka oshirish uchun 
yuzdan ziyod davlat grant o‘rinlari ajratiladi. Toshkent shahar Shayxontahur 
tumani XTB tasarrufidagi 59-sonli Davlat ixtisoslashtirilgan umumiy o‘rta 
ta’lim maktabi hozirda xitoy tiliga ixtisoslashtirilgan umumiy o‘rta ta'lim 
maktabi maqomga ega bo‘lgan yagona umumiy o‘rta ta'lim maktabi 
hisoblanadi.Maktabga 1938 yilda asos solingan. Hozirgi kunda ta’lim o‘zbek va 
rus tilida olib boriladi. Maktabda xitoy tili 1957 yildan 1-sinfdan o‘qitila 
boshlangan va shu kunga qadar maktabni 5000 dan ziyod o‘quvchi bitirgan 
bo‘lsa, ulardan 75 % o‘quvchilar xitoy til fanini chuqur o‘rganib, shu soha 
mutaxassislari bo‘lib yetishgan. 2008 yil 7 avgustdagi “Ayrim fanlar chuqur 
o‘rganiladigan davlat ixtisoslashtirilgan umumta'lim muassasalari faoliyatini 
takomillashtirish to‘g‘risida”gi 173-sonli qaroriga asosan maktab “59-sonli 
Davlat ixtisoslashtirilgan umumiy o‘rta ta’lim maktabi” degan maqom olgan. 
1957 yildan boshlab quyidagi xitoy tili o‘qituvchilari dars berib kelganlar: Chjan 
Yuy Xua, Kay Su XeGe, Molojatova, Komiljon Inog‘omov, Abduraim 
Xabibov(Boboev), Jo‘ra Qodirov, Majid Maxmudxodjaev,Isroil Ruzbokiev, 
Shovqiya Iminova, Nikolay Yegorovich Xoxlov, Olimjon Idaev, Saidjalol 
Saidvaliev, A.Jabborov, Liliya Agzamova, Svetlana Fen, Naima Xaydarova, 
Umida Sayidalieva, Bahodir Mirzakarimov, Dilmurod Jo‘rabekov, Venera 
Raxmatova, Rayxona Ashimova, Zamira G‘ofurova (Ro‘zbakieva), Galina
Muldakulova, Visat Xidoyatov, Muso Manaev,Grigoriy Guan, Ravil Nurgalin, 
Faxriddin Shamsiev, Tyu Txi Kim Zung, Mamarahim Inatullaev, Jasur 
Ziyamuhamedov, Umida Nurmatova, Bagdagul To‘kimbetova, Ozod 
Muzaffarov. Ularning fidokorona mehnatlari tufayli maktabda xitoy tilini 
o‘qitish bo‘yicha yagonato‘liq tizimi yaratildi va shu sababli ham maktab hozirgi 
kunga qadar ixtisoslashtirilgan maqomga ega. Maktabda shu yillar davomida 
ushbu ustozlar tomonidan turli xil to‘garaklar, qiziqarli kechalar, xitoy tarixi, 
madaniyati musobaqalari o‘tkazilgan. Shu bilan bir qatorda maktabda 1963 
yildan boshlab turli xil darajadagi XXR va boshqa davlatlar delegatsiyalar qabul 
qilina boshlangan. Sobiq 
o‘quvchilardan 
Lola 
Sultanova, 
Jasur 
Ziyamuhammedov, Umida Mavlyanova, Ulug‘bek Shosaidov, Xotam 
Muhammadjonov, Ulug‘bek Ziyotov, Ziyoda Xusainova, Shaxnoza 
Muxammadjonova, Jasur Sharipov, Ziyoda Po‘latova, Ziyodilla Rustamov, 

---

156 
Miraziz Mirxusanov, Shokir Muxammadjonov, Zafar Muxammadjonov, Lola 
Shosaidova, Jamshid Sulaymonov, Dilnoza Sharipova,Aziz Nosirov, Jahongir 
Umarov, Hikmat Obidov, Odil Alimov, Dildora Rahimova, Ma'ruf 
Dadamuxamedov, Axror Djalolov, Rustam Rizaev, Marg‘uba Siddiqova, 
Yulduz Qayumxodjaeva, Askar Toshpulatov, Shoxista Shamsieva, Sardor 
Akramov, Sarvar Akromov, Nosir Maksumov, Azamat Yo‘ldashev, Farxod 
Nurmurodov, Akrom Yusufjonov va boshqalar Pekin va Xitoyning turli 
oliygohlarida tahsil olib, o‘z malakalarini oshirib qaytganlar va hozirgi kunda 
Respublikamizning turli sohalarida o‘z bilim va ko‘nikmalarini yosh kadrlarga 
berib kelmoqdalar. 
1991 yildan e’tiboran Xitoy Xalq Respublikasining 
O‘zbekistondagi favqulodda va muxtor elchilari muntazam ravishda maktabga 
tashrif buyurib kelganlar. 1994 yilda esa XXR Bosh Vaziri Li Pen rafiqasi Chju 
Lin honim va O‘zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidenti I.A.Karimov
rafiqasi T.A.Karimovalar bilan birga maktabga tashrif buyurishgan. 2017 yil 29 
sentyabr kuni 59-maktab binosida Xalq Ta’lim vazirligi, Xitoy Xalq 
Respublikasi elchixonasi, Xuavey kompaniyasi, Sinxua OAV, Sichuan jinsin 
OOO, ToshDShI, O‘zDJTU, Yengil sanoat va to‘qimachilik insitut qoshidagi 
litsey,TDShI qoshidagi O‘zbek-Konfutsiy insituti, Xitoy madaniyat markazi,
O‘zMU, Diplomatiya universiteti ishtirokda maktabda xitoy tili o‘qitilishining 
60 yilligi munosabati bilan yubiley tantanasi o‘tkazildi. O‘quv fanlari negizida 
o‘quvchilarning darsdan tashqari xitoy tili o‘rganish to‘garaklari mavjud va ular 
muntazam faoliyat ko‘rsatib kelmoqda.
O‘zbekistonda yashovchi xalqlar bir-birlari tillarini bilishgan, tillar ularni 
yaqinlashishlari omili, quda-andachilik sababchisi bo‘lgan.
Qo‘shnilar tilini bilishdan tashqari uzoq yurtlar tilini o‘rganilganligi ham 
tarixdan ma’lum. Yurtimiz aholisi orasida arab, fors tillari o‘z davrida keng 
tarqalgan. Davlatdan dinni ajratish davriga kelib (XX asrda), arab tilida 
so‘zlashuvchilar kamayib ketgan, Yevropa tillarini o‘rganib qaytganlar, rus tilini 
bilganlar ancha miqdorni tashkil etgan. XIX asrning 70-yillaridan Yevropa tillari 
o‘qitila boshlangan.
O‘zbekistonda chet til o‘qitish tarixi birmuncha tadqiq etilgan
54
. Metodist 
Rimma Aleksandrovna Zaripova respublikada chet til o‘qitish tarixini 6 davrga 
ajratgan:
I davr —XIX asrning 70-yillaridan 1917 yilgacha;
II davr —1917 yildan 30-yillar boshlarigacha;
III davr — 1930 yillar va 40-yillarning birinchi yarmi;
IV davr—1940 yillar o‘rtasidan 1960 yillar boshlarigacha;
V davr — 1960 yillardan 1970 yillarning boshlarigacha;
VI davr — 1970 yillar boshidan keyingi vaqtni o‘z ichiga oladi. 
54
Zaripova R.A. Chet tillar o‘qitish metodikasidan qo‘llanma. –T.: O‘qituvchi, 1986. -B.67. 

---

157 
O‘zbekiston mustaqil bo‘lgandan so‘ng yangi davr boshlandi. 
Umuman olganda, “O‘zbekistonda chet til o‘qitish tarixini davrlashtirish 
chog‘ida quyidagilarga e’tibor berilmog‘i kerak: birinchidan, «chet til o‘qitish 
metodikasi» yurtimizda 1950 yillar o‘rtalaridan ilmiy tadqiq etila boshlandi. 
«O‘zbekiston metodikasi» tushunchasi shu davrga taalluqli, undan oldin 
Respublikada original darslik va qo‘llanmalar, ilmiy metodik adabiyotlar 
ishlangan emas; ikkinchidan, metodika maxsus ishlab chiqilmagan (rus 
maktablari metodikasidan foydalanilgan), uni davrlashtirish g‘oyasi 
nomaqbuldir, chunki davrlashtirish bevosita metodik sistemaga tegishli; 
uchinchidan, respublika maktablarida chet til o‘qitish uning metodikasi qanchalik 
ishlangani bilan bog‘liq bo‘lganidek, sobiq ittifoqda chet til o‘qitish metodikasi 
davrlaridan farq qiladigan o‘ziga xos bosqichlar belgilandi. 
I. V. Raxmanov va A. A. Mirolyubovlarning tadqiqotlari doirasidagi tarixiy 
ma’lumotlarni ma’qullagan holda jumhuriyat hududida chet til o‘qitish tarixini 
shartli uch bosqichga bo‘lish tavsiya etiladi: I bosqich—1924 yilgacha; II 
bosqich1924—1960; III bosqich — 1961 yildan boshlanadi. 
Bunday davrlashtirishni quyidagi ilmiy mezonlar asosida dalillash o‘rinlidir. 
1917 yilgacha o‘zbek o‘quv yurtlarida chet tili ikki maqomga ega bo‘lgan: 1) 
Sharq tillari diniy o‘quv muassasalarida o‘rganilgan, 2) Yevropa tillari ruscha 
o‘quv yurtlarida o‘rgatilgan. Demak, o‘zbeklar uchun maxsus o‘quv vositalari 
nashr etilmagan. 1924 yildan e’tiboran maxsus o‘quv rejalari doirasida chet til 
o‘qitila boshlandi. Biroq 1961 yilga qadar o‘zbek sinflari, guruhlari yoki o‘rta va 
oliy maktablari xususiyatlarini hisobga oladigan o‘quv qo‘llanmalari muntazam 
chiqarilmagan. Tarixda ilk bor 1961—1964 yillarda 5-8-sinflar uchun ingliz, 
nemis, fransuz tillari darsliklari tayyorlandi va maktab hayotiga joriy etildi. 
Uchala mezon, ya’ni (1) o‘quv rejalari ishlanmaganligi, (2) o‘quv rejasiga chet til 
kiritilgan, biroq o‘quv vositalari chiqarilmaganligi va (3) o‘quv vositalarini nashr 
etish yo‘lga qo‘yilganligini hisobga oladi. “
55
Xitoy tilini globalizatsiya jarayonida tez rivojlanib borishi, O‘zbekiston 
Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi, Xalq ta’limi vazirligi, tashqi ishlar vazirligi 
va boshqa vazirliklarga tegishli o‘quv yurtlarida mazkur fandan ta’lim berish 
metodikasini va metodologiyasini muntazam ravishda takomillashtirib borishni 
taqazo etadi. Bu maqsadlarda Toshkent davlat sharqshunoslik institutida elektron 
o‘quv qo‘llanmalari ishlab chiqarilgan. Institutida yoshlarning ilmiy izlanishlarini 
rivojlantirish va qo‘llab-quvvatlash uchun barcha sharoitlar yaratilgan. Iqtidorli 
bakalavr magistrlar Xitoy tilivaadabiyoti kafedrasining professor va 
o‘qituvchilariga shaxsan biriktirilgan. Ushbu ishlarni natijasi sifatida har yili 
tashkil etilayotgan yosh iqtidorli xitoyshunos talabalar anjumanini e’tirof etish 
55
Jalolov J. Chet tili o‘qitish metodikasi. -T.: O‘qituvchi. 2012. -B.134 

---

158 
mumkin. Ushbu anjumanda e’lon qilingan ilmiy ma’ruzalar “Xitoyshunos 
talabalar ilmiy to‘plami”da nashr etib kelinmoqda. Bunday to‘plamlarni tashkil 
etish yoshlarni bilimini charxlash, ularni xitoyshunoslikning dolzarb sohalariga 
jalb etish, rag‘batlantirish, ularda ilmiy qobiliyatni shakllantirishda va salohiyatni 
rivojlantirishda katta ahamiyat kasb etadi. To‘plam o‘zbek, xitoy, rus, ingliz va 
boshqa tillarda tayyorlangan ilmiy maqolalarni jamlagani ham e’tiborga molikdir. 
Kafedra professor va o‘qituvchilari O‘zbekiston va Xitoy muzokaralari, 
Shanxay Hamkorlik tashkilotining Toshkentda bo‘lib o‘tgan majlislari va rasmiy 
uchrashuvlarida sinxron tarjima etish ishlarida muntazam qatnashib kelmoqdalar. 
O‘zbek mumtoz adabiy asarlarini xitoy tiliga tarjima qilish kabi ishlar ham 
amalga oshirilmoqda. Kafedra Pekin, Lanzhou, Urumchi, Yunnan, Shanxay va 
boshqa universitetlar, Rossiya Federatsiyasi, Germaniya, Yaponiya, Avstraliya 
va boshqa davlatlar xitoyshunoslik ilmiy markazlari, Xalqaro tarjimonlar 
tashkiloti bilan yaqindan aloqalar bog‘lagan. 
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, xitoy tilini yuqorida sanab o‘tilgan 
ob’ektiv sabablarga ko‘ra globalizatsiya jarayonida o‘z kuchiga ega bo‘lishi xitoy 
tilini o‘qitish va xitoy filologiyasi sohasida mutaxassislar tayyorlash ishlarini 
yanada takomillashtirish dolzarb vazifa sifatida qabul qilinishini va biz, o‘zbek 
xitoyshunosligi maktabining vakillari tomonidan bir qator vazifalarni amalga 
oshirishimizni taqazo etadi: 
Birinchidan, o‘rta maktab va litseylarda xitoy tilidan ta’lim berishni 
zamonaviy darajaga ko‘tarish, o‘quv jarayonlarida yangi metodlar, informasion 
texnologiyalarni kengroq jalb etish lozim. 
Ikkinchidan, xitoy filologiyasi sohasini bitirganlar o‘z mehnat faoliyatida 
qanday muammolarga duch kelayotganliklarini tahlil etish zarur. Xitoy tili 
sohasida institut bergan bilim va tajriba tegishli vazirliklar, idoralar, 
kompaniyalar va firmalar talablariga qanday mos kelishini izchil monitoringini 
olib borish kerak. 
Uchinchidan, xitoy filologiyasi sohasida ta’lim oluvchi talabalar o‘zbek, rus, 
ingliz tillarini mukammal egallashlari maqsadga muvofiq. Xitoy filologiyasidan 
ta’lim berish texnologiyasi va standartlari xitoyshunoslikni qator dolzarb 
sohalarini qamrab olishi lozim. Jumladan, biz tayyorlagan mutaxassislar xalqaro 
savdo, investisiya, bank va moliya, transport, kommunikatsiya, yuqori 
texnologiya, energetika, qishloq xo‘jaligi va yurisprudensiya sohalarida ham 
kerakli ma’lumotlar bazasiga ega bo‘lishlari lozim. Bu maqsadlarda xitoy 
professor va mutaxassislari bilan hamkorlikda yangi darslik, o‘quv qo‘llanmalar 
va lug‘atlar yaratilishi rejalashtirilgan.