Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik instituti

Piktogramma (
图画文字
– 
tú huà wén zì
)
biror-bir narsa-buyumning 
sur’ati tasvirlanishidir. Piktogrammalar belgilar yordami bilan iyerogliflar asosida 
hosil bo‘ladi. Xitoy tilida piktogrammalarning deyarli hammasi sodda iyerogliflar 
bo‘lib, ularning soni ko‘p emas. 
Ideogrammalar
murakkab 
iyerogliflar 
bo‘lib, 
ularning 
soni 
piktogrammalarga qaraganda ancha ko‘p. Shuni aytish mumkinki, xitoy tilidagi 
har bir iyeroglif – bitta tarix. Hatto ularning yaralishi haqida rivoyatlar ham 
mavjud. Shunday ekan, bir iyeroglif tarixini bilish uni tezroq eslab qolish 
imkonini beradi. 
Fonoideogrammalar 
形声字
xíng shēng zì
. 
Xitoy jamiyati taraqqiy etishi 
bilan xitoy tili ham rivojlanib borgan. 
形声字
– birlashtirib iyeroglif yasash 
usuli (
合体造字法
hé tǐ zào zì fǎ) ga kiradi. Fonoideografik iyerogliflar ikki 
qismdan iborat, birinchi qismi iyeroglifning ma’nosini ifodalab, 
形旁
xíng 
pang 
determinativ 
kalit deb ataladi; boshqa qismi iyeroglifning o‘qilishini 
bildirib, 
声旁
shēng pang 
fonetik
qism deb ataladi
48
. 
Imlo chiziqlari tartibini tahlili orqali iyeroglif o ‘rgatish. 
O‘quvchilar to‘g‘ri yozish taribini o‘rganishlari uchun ko‘proq mashq 
qilishlari kerak.Imlo chiziqlari tartibini eslab qolishga qaratilgan mashqlar 
bilan tanishamiz: 
1.
 
Imlo chiziqlar tartibini belgilab chiqish 
46
Hasanova F.M. Xitoy yozuvi – iyeroglifikasi asoslari. – ToshDShI, 2015. - B. 59 
47
Hasanova F.M. Xitoy yozuvi – iyeroglifikasi asoslari.–ToshDShI, 2015. -B. 62 
48
谢光辉。常
用
汉
字
图
解。北
京
大
学
出版
社，
1997
年
4 
页。

---

135 
Ieroglif imlo chiziqlari yoniga tartib raqamlari qo‘yib chiqiladi, bu orqali 
o‘quvchilarning imlo chiziqlari tartibini qay darajada bilishini tekshirish 
mumkin. Misol uchun o‘quvchiga “
文化
” ikki iyeroglif imlo chiziqlari tartibini 
belgilab chiqish vazifasi beriladi. U quyidagicha belgilashi mumkin: