Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik instituti

O‘qish jarayonida matnni tushunish qobilayatini oshiruvchi o‘qitish 
metodlari: 
O‘qish texnikasi ikkita qismdan tashkil topadi: birinchi qism, o‘qib tushuna 
bilish(bunda o‘qish tezligiga ahamiyat berilmaydi, maqsad faqat ma’no 
tushunish bo‘ladi) va ikkinchi qism, o‘qish tezligi (bunda asosiy e’tibor o‘qish 

---

125 
tezligiga qaratiladi, gohida ma’no tushunilmay ham qolishi mumkin). Sodda 
qilib aytadigan bo‘lsak, ushbu ikki o‘qishda, eng muhimi, matnlarni to‘g‘ri 
o‘qish va uni tushuna bilish kerak boladi. O‘qish qobiliyatini o‘stirishda ko‘zga 
ko‘rinadigan eng asosiy maqsad tezlikdir.O‘qib tushinish bilan tezlikda o‘qish 
munozaralidir, bu juftlik o‘qish darsining butun qismini qamrab oladi. 
Quyidagilar o‘qib tushunish qobiliyatini rivojlantirish uchun qaratilgan o‘qitish 
metodlari: 
 Savol-javob. 
O‘quvchi matnni o‘tib bo‘lgandan so‘ng, O‘qituvchining 
bergan savollariga, yoki kitobda berilgan savollarga javob beradi. Dars 
davomida bajariladigan mashqlarning maqsadi o‘quvchining qanchalik 
tushunganlik salohiyatini aniqlashdir. Yuqorida biz
《
Kong I Ji
》
matni 
misolida buni ko ‘rib chiqdik. 
To‘g‘ri javobni belgilash.
O‘qituvchi tomonidan bitta savolga 3 yoki 4 ta 
javob variantlari beriladi, orasida bitta to‘g‘ri javob boladi (ba’zida ikkita to‘g‘ri 
javob bo‘lishi ham mumkin), o‘quvchi o‘qigan matni yuzasidan to‘g‘ri javobni 
topishi talab etiladi. 
Bu turdagi mashqlar murakkab so‘zlar va gaplarni o‘rganishga ham yordam 
beradi, ayniqsa, murakkab qo‘shmagaplar ichidagi iboralarni, so‘zlarning 
ma’nolarini, hamda, asosiy iyerogliflarning ma’nolarini. Shulardan birini 
tushunsa, demak, matnning umumiy ma’nosi haqida ma’lumotga ega bo‘la oladi 
va to‘g‘ri tanlov qila oladi. Masalan: “
不管工厂也好，街道也好，有事找他
准没错。
” 
Berilgan gapning ma’nosi: 
1)
有事去工厂或街道一定能找到她。
2)
工厂和街道有事一定要找她。
3)
无论是工厂还是街道有事找她帮忙，她一定会高兴地答应。
Ushbu uchta variantdan uchinchi variant to‘g‘ri.