Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik instituti

Oʻquv dasturi
— taʼlim tizimidagi har bir oʻquv fanining mazmuni va 
oʻtilish tartibini, oʻquvchilar tomonidan oʻzlashtirilishi lozim boʻlgan bilim 
hamda koʻnikmalar hajmini belgilab beradigan rasmiy pedagogik hujjat. 
Oʻzbekistonda Oʻquv dasturi tegishli vazirliklar qoshidagi ilmiy metodik 
kengashlar tomonidan tasdiqlanadi. “Har bir Oʻquv dasturi uqtirish xati, oʻquv 
fani mazmunining qisqa bayoni, oʻquvchilarning bilim va koʻnikmalariga 
qoʻyiladigan 
talablar 
singari 
qismlardan 
iborat 
bo‘ladi. 
Oʻquvfaniningmaqsadvavazifalarinibelgilabberishoʻquvdasturiningmuhimbelgi
sidir. 
Chunkiaynishunarsayaratiladiganoʻquvdarsligimuallifigamuayyannuqtainazarn
itanlash, 
oʻqituvchigaesapedagogikmoʻljalnitoʻgʻribelgilashimkoniniberadi.Taʼlimamali
yotidaoʻquvdasturiyaratishningkonsentrik 
(markazlashgan) 
hamdatizimliusullari 
bor. 
Konsentrikyoʻlbilantuzilganoʻquvdasturidataʼlimningmazmuniyokioʻquvmateri

---

70 
allarioʻqitishningkeyingibosqichidayuksakroqdarajadatakrorlanishikoʻzdatutila
di.Boshlangʻichsinflardaoʻtiladiganoʻquvfanlariboʻyichaoʻquvdasturilarishuusu
ldatuziladi.Tizimliusuddagioʻquvdasturilaridaoʻquvmateriallari 
fan 
mantigʻigamuvofiqsoddadanmurakkabgaqarabketma-ketjoylashtiriladi. 
Maktabningboshlangʻichsinfdankeyingibosqichlaridaqoʻllaniladiganbuusuldaor
tiqchatakrorlargayoʻlqoʻyilmaydi, 
harbirmavzuningoʻzoʻrnidaoʻtilishikoʻzdatutiladi.Taʼlimningoʻquvdasturitomo
nidanbelgilanganmazmunidarslik, 
oʻquvqoʻllanmalari, 
koʻrgazmaliqurolvametodiktavsiyalardatoʻlanamoyonboʻladi.
Hujjatningto‘liqn
omi 
«O‘rtamaktablaruchunchettillar 
(tilnomi) 
bo‘yichadastur» 
tarzidaqabulqilingan. 
Ushbuo‘quvvositasidachettilo‘qitishningmaqsadlarivavazifalari, 
o‘quvjarayoninitashkilqilishshakllari (dars, sinfdantashqariishlar, mustaqilishlar) 
haqidaumumiyko‘rsatmalarberiladi.”
31
Har bir sinf va ta’lim bosqichlarida qo‘yiladigan o‘quv vazifalari (oraliq 
maqsadlar) izohlanadi. Og‘zaki nutqning ilgarilashi prinsipiga ko‘ra chet til 
o‘qitilishi tushuntiriladi. Dars va darsdan tashqari mashg‘ulotlarda ta’limning 
texnikaviy vositalaridan foydalanish tavsiya etiladi. 
Predmetlararo aloqalar ahamiyati ta’kidlanadi. Bir tomondan,ona tili, ikkinchi 
til va chet til aloqasi, ikkinchi tarafdan, chet til va tarix, geografiya, adabiyot va 
hatto tabiiy fanlar orasida aloqa zarurligi uqtiriladi. 
O‘quv rejasiga asoslanib, chet til o‘qitish kursiga ajratiladigan dars soatlari 
ko‘rsatiladi. Ular sinflar bo‘yicha taqsim qilib beriladi. Haftalik, shuningdek, 
yillik soatlar miqdori turli tashkiliy sabablarga ko‘ra o‘zgaruvchan bo‘ladi. 
Nutq faoliyati turlari ko‘rsatkichlari, nutq mavzulari va til materiali sinfma-
sinf sanab o‘tiladi. Til materialida leksik, grammatik va talaffuz hodisalari (leksik 
faqat miqdoran), til texnikasi — o‘qish va yozish hamda namunaviy va tayyor 
jumlalar ro‘yxati keltiriladi. 
Dastur ilovasida audiovizual vositalar, ko‘nikma va malakalarni nazorat 
qilishga oid tavsiyalar, ayrim adabiyotlar ro‘yxati keltirilishi mumkin. 
Xullas, dastur uch qism (uqtirish xati, asosiy qism — sof dastur va ilova)dan 
tuzilgan bo‘lib, unda ta’lim maqsadlari va mazmuni bayon etiladi. O‘qitish 
metodlari unda yoritilmaydi (metodik tavsiyalar «O‘qituvchi kitobi»»dan joy 
oladi). Dastur darslik tuzish va o‘quv-tarbiya ishlarini tashkil qilishda 
dasturilamal hisoblanadi.Dasturni muallim bajaradi, o‘quvchilar esa uni 
o‘zlashtiradilar.