O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti q. X. Abdurahmonov, sh. R. Xolmo‘minov

Nazorat savollari 
usulida avvaldan tayyorlab qo‘yilgan savollar 
orqali oldinda turgan vazifalarni ijodiy hal etishni faollashtirishga 
qaratilgan. 
Morfologik tahlil 
personalni boshqarish ayrim funksiyalarini 
amalga oshirish uchun hamma takliflardan eng maqbulini tanlab 
olishga qaratilgan. 
Personal bilan suhbatlashish (intervyu olish) 
ish jarayonini tahlil 
etish uchun zarur axborot olishga qaratilgan. 
So‘roqnoma 
– eng kam xarajat talab etadigan usul bo‘lib, 
personalning fikr-mulohozalarini so‘roqnomalar orqali o‘rganishni 
ko‘zda tutadi. 
Faol kuzatuv 
– ish vaqtini xronometraj qilish maqsadiga qaratilgan. 
Personal to‘g‘risida keng ko‘lamli axborot to‘plashga qaratilgan 
yuqoridagi barcha uslublardan turli shakllarda foydalanish mumkin. Ammo, bu 
uslublardan foydalanishda albatta, quyidagi tamoyillarga rioya qilish kerak: 
1.
Muvofiqlashtirish, 
me’yorlash, ma’muriy choralar (rahbarlik 
vakolatlaridan foydalanish), yo‘riqnoma, ruxsat berish. 
2.
Iqtisodiy rag‘batlantirish, mukofotlash, foyda taqsimotida ishtirok, 
ijtimoiy to‘lovlar, moliyalash, personal uchun xarajatlarni tahlil etish, 
iqtisodiy mezonlarga qarab baholash, kreditlash. 
3. Personal marketingi, mehnat faoliyatini tashkil etish, rejalashtirish, 
prognozlash, mavjud, tarixan tarkib topgan kadrlar boshqarmasi tizimini 
tahlil etish. 
4.
Ijtimoiy-psixologik qiziqtirish, ishontirish, tarbiyalash, amaliy va 

---

66 
shaxsiy xislatlarini baholash, attestatsiyadan o‘tkazish, ijtimoiy masalalar, 
mojarolar va tanglik holatlarni hal etish, moslashtirish, kasbga yo‘naltirish, 
shaxsiylashtirish. 
5.
Huquqiy-professional himoya, shartnomalar tuzish va ularga amal 
qilinishini tekshirish, huquqiy ruxsat berish va muvofiqlashtirish. 
Umuman olganda personalni o‘rganishning zamonaviy uslublari, 
birligidan, xodimlar salohiyatini aniqlash uchun ularning shaxsiy xislatlari va 
qobiliyatlarini, ikkinchi tomondan korxona (firma)ni rivojlantirish 
istiqbollari hamda ish faoliyatining yangi yo‘nalishlarini hisobga olgan holda 
personalga qo‘yiladigan miqdor va sifat talablarini o‘rganishni talab qiladi. 
Personalni boshqarishning “yuqoridan quyiga” tizimi kadrlarni tanlash, 
baholash, rag‘batlantirish va rivojlantirish bo‘yicha qaror qabul qilishni 
markazlashtiradi. Boshqaruvning “quyidan yuqoriga” tizimi esa qaror qabul 
qilishni barcha darajalar bo‘yicha taqsimlaydi. 
Personalni boshqarishni tashkil etishda ijro mas’uliyati guruhga yoki 
shaxsga yuklatilishi muhim ahamiyatga egadir. 
Ishlab chiqarish topshirig‘ini guruh bilan ijro etish tizimi personalni 
tanlashda ijtimoiy o‘zaro muvofiqlikka alohida e’tibor qaratilishini talab 
qiladi.