O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti q. X. Abdurahmonov, sh. R. Xolmo‘minov

Ijtimoiy sheriklik 
bozor iqtisodiyotiga xos bo‘lgan ijtimoiy 
mehnat munosabatlarining alohida turi hisoblanib, u turli ijtimoiy 
guruhlar, birinchi navbatda ish beruvchilar va xodimlar asosiy 
1
O‘zbekiston Respublikasi Mehnat qonunchiligi bo‘yicha me’yoriy-huquqiy hujjatlar 
to‘plami. –T.: O‘zbekiston, 2006. 

---

317 
manfaatlari eng maqbul nisbatini ta’minlashga yo‘naltirilgandir. 
Ijtimoiy sheriklik va mehnat munosabatlarini kengaytirish va 
chuqurlashtirish bugungi kunda personalni boshqarishning eng muhim 
vazifalaridan biriga aylanmokda. Bunday sherikliqda alohida ijtimoiy 
guruhlarning turli ijtimoiy manfaatlarini o‘zaro bog‘liqligini e’tirof 
etish hamda shu sababli ularga iqtisodiy jarayonlarda, qaror qabul 
qilishda ishtirok etish huquqlari berilishi ham nazarda tutiladi. 
Xalqaro Mehnat Tashkiloti tomonidan qabul qilingan konventsiya 
va tavsiyanomalarda ish beruvchilar va xodimlar vakillik organlari 
o‘rtasida sheriklik munosabatlarini rivojlantirish bo‘yicha tavsiyalar 
nazarda tutilgan holda O‘zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksining 
10-moddasida “O‘zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomasida 
yoki Xalqaro mehnat tashkilotining O‘zbekiston tomonidan ratifi-
kasiya qilingan konvensiyasida xodimlar uchun mehnat to‘g‘risidagi 
qonunlar yoki boshqa normativ hujjatlarga nisbatan imtiyozliroq 
qoidalar belgilangan bo‘lsa, xalqaro shartnoma yoki konvensiyaning 
qoidalari qo‘llaniladi” – deb e’tirof etilgan. Ya’ni davlatimizdagi 
amaldagi qonunchilikka ko‘ra ijtimoiy sherikchilik tamoyillarini 
kengaytirish va chuqurlashtirishga alohida ahamiyat berilgan. 
Ijtimoiy sheriklik tizimining quyidagi xususiyatlarini nazarda 
tutish kerak: 
Ijtimoiy sheriklikning asosiy tamoyillari:
–
davlatning ijtimoiy sherikchilikni demokratik asosda mustahkam-
lash va rivojlantirishga ko‘maklashishi; 
–
muzokara ishtirokchilarining manfaatlarini hurmat qilish va 
hisobga olish; 
–
tomonlarning shartnoma munosabatlarida ishtirok etishlaridan 
manfaatdorligi; 
–
ijtimoiy sheriklar va ular vakillarining amaldagi qonunlar va 
me’yoriy hujjatlarga qat’iy amal qilishlari; 
–
tomonlarning teng huquqligi va o‘zaro munosabatlaridagi 
ishonch; 
–
bir-birlarining ishlariga aralashmaslik; 
–
ijtimoiy sheriklikka taalluqli masalalarni tanlash va muhokama 
qilish erkinligi; 
–
ijtimoiy sheriklar tomonidan o‘zaro kelishuv asosida majburi-
yatlar qabul qilishning ixtiyoriyligi; 

---

318 
–
ijtimoiy sheriklikka taalluqli masalalar yuzasidan muntazam 
ravishda maslahat uchrashuvlari va muzokaralar o‘tkazish; 
–
ijtimoiy sheriklar tomonidan qabul qilingan majburiyatlarning 
bajarilishini amalda ta’minlash; 
–
kelishilgan ahdlashuvlar ijrosining majburiyligi; 
–
ijtimoiy sheriklik doirasida qabul qilingan bitimlar, shartnomalar 
va qarorlar ijrosi ustidan doimiy nazoratni ta’minlash; 
–
tomonlar, ular vakillari, mansabdor shaxslarning mas’ulligi.