O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti q. X. Abdurahmonov, sh. R. Xolmo‘minov

Tarif va tarif usti shartlarini muvofiqlashtirish bosqichi 
ish 
haqining belgilangan nisbatlariga rioya qilish, iqtisodiy, ijtimoiy va 
ishlab chiqarish sharoitlari o‘zgarishiga bog‘liq ravishda stavka va 
maoshlar miqdoriga aniqlik kiritish maqsadlarini ko‘zlaydi. 
Mehnatga haq to‘lashni tashkil etishda quyidagilardan foydala-
niladi: 
1. Tarif stavkalari. 
2. Ishchilarga talablar va ishlar xususiyatlari bayon etilgan tarif-
malaka spravochniklari. 
3. Tarif setkasi. 
4. Ish haqining eng kam miqdori (qonunda belgilab qo‘yilgan). 
5. Mintaqaviy koeffitsiyentlar. 
I 
Asosiy ish 
haqini 
shakllan-
tirish usuli 
Turli tarif 
setkalari 
asosida 
Tarifsiz haq 
to‘lash tizimi 
asosida 
Yagona tarif 
setkalari 
asosida 
Ishbay
Vaqtbay
II 
Mehnatga 
haq to‘lash 
shakllari 
III 
Rag’batlan-
tirish tizimlari 
yoki vositalari 
An’anaviy 
tizimlari
Yangicha 
yondashuv-
larini ishlab 
chiqish 
9.14-rasm. Mehnatga haq to‘lashni tashkil etish 

---

225 
6. Tirikchilik uchun zarur eng kam miqdor (O‘zbekiston 
Respublikasi Konstitutsiyasi 39-moddasiga muvofiq tirikchilik uchun 
zarur eng kam miqdor rasman belgilab qo‘yiladi)
1
. 
7. Ish haqini indeksatsiya qilish qoidalari. 
8. Xodimga ish haqini to‘lash qoidasi. 
9. Mehnatga to‘lanadigan haqni xodimlar o‘rtasida taqsimlash 
qoidalari. 
10. Tungi vaqtdagi ish uchun ustamalar. 
11. Og‘ir mehnat sharoiti uchun ish haqiga ustamalar. 
12. Bayram va dam olish kunlaridagi ish uchun ustamalar. 
13. Ish vaqtidan tashqari ish uchun ustamalar. 
14. Me’yoriy ish vaqtidan ortiqcha ish uchun ustamalar. 
15. Ta’til vaqti uchun haq to‘lash qoidalari. 
16. Ta’lim vaqti uchun haq to‘lash qoidalari. 
17. Kasallik vaqti uchun haq to‘lash qoidalari. 
18. Mehnat qobiliyatini yo‘qotganda kompensatsiyani hisoblab 
chiqish qoidalari. 
19. Mukofot to‘lash qoidalari hamda mukofot beriladigan faoliyat 
turlari. 
20. Xodimlarning korxona tomonidan qoplanadigan xarajatlari. 
21. Foydaga sheriklik qoidalari.