O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

Elektrokimyoviy qotirish. 
Bu usul loyli va serbalchiqli gruntlarda 
qo‘llanadi. Gruntga parallel qatorlar bilan har 0,6...1,0 m masofada temir sterjenlar 
yoki quvurlar qoqilib, ulardan kuchlanishi 30...100 V va qotiriladigan gruntning tik 
ko‘ndalang 1 m
2 
kesimiga 0,5...7 A tok kuchiga ega doimiy elektr toki o‘tkaziladi. 
Elektrkimyoviy usulning o‘ziga xosligi shundan iboratki, unda gruntga 
cho‘ktiriladigan qatorlararo metallsterjenlar (anodlar) va quvurlar (katodlar) 
almashtirilib tushiriladi, ulardan gruntga tok o‘tishini ko‘chaytiruvchi, gruntni 
qotish jarayonini jadallashtiruvchi kaltsiy xlor, natriy silikat, temir xlori va boshqa 
kimyoviy qushimchalar eritmalari yuboriladi.
Bu usullarni gruntning filtratsiya koeffitsienti kam ya’ni 0,2...2 m/sut 
bo‘lganda qo‘llash mumkin. Grunt kaltsiy xlor eritmasi bilan to‘yinganligi va 
so‘ng bu gruntdan elektr tokini o‘tkazish natijasida, gruntda orqaga qaytmaydigan 

---

133 
o‘zgarishlar bo‘ladi ya’ni ularni ko‘pchishi to‘xtaydi, mustahkamlik tavsiflari 
oshadi.
5.7. Gruntlarni mexanizatsiyalashgan usullar bilan 
qazish 
 
Yer ishlarini bajarishning asosiy usuli gruntni qayta ishlashning 
mexanizatsiyalashgan usulidir. Gruntning qazilishi, ko‘chirilishi, joylashtirilishi, 
tekislanishi, zichlanishi kerakli ishchi jihozlar bilan ta’minlangan yer qazuvchi va 
yer qazuvchi-tashuvchi mashinalar yordamida bajariladi. Mashinalar soni, turi va 
markasini tanlash, yer inshootlarining fazoviy shakli hamda geometrik 
parametrlari, qurilish maydonining grunt va gidrogeologik sharoitlari ishlarni 
bajarishning loyihaviy muddatiga bog‘liq. 
Yer ishlarini bajarish umumiy holda uchta jarayondan tashkil topadi: 
qazilmani qazish, gruntni tashish, ko‘tarmaga to‘kish
, bunda asosiy jarayon 
gruntni qazishdan iborat bo‘ladi. Qazilmalarni qazish uchta asosiy usullar: