O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

Silikatlash (kimyoviy usul)
– bu suvli natriyli silikat qorishmasini 
(suyultirilgan shisha) va qotish tezlashtiruvchisini (xlor tuzi qorishmasi, odatda 
kaltsiy xlor) ketma-ket gruntga bosim ostida yuborish demakdir. Ko‘p hollarda bu 
usul ikki-qorishmali qotirish deb ataladi. Silikatlashni qumli, suyuq loyli, lyossli 
gruntlarda qo‘llash mumkin, u mustahkamlikni, suv o‘tqazmaslikni va gruntning 
umumiy turg‘unligini oshirish imkonini beradi. Bu usulni quruq va suvga 
to‘yingan gruntlarda ham qo‘llash mumkin, hattoki uni filtratsiya koeffitsienti 
yuqori ya’ni 2 dan 80 m/sut gacha bo‘lganda ham qo‘llash mumkin. Gruntga 

---

130 
ketma-ket 15 atm (1,5MPa) bosim ostida suyultirilgan shisha va kaltsiy xlor 
qorishmasi yuboriladi, bular kimyoviy reaktsiya natijasida erimaydigan modda 
(kremniy kislota geli) hosil qilib, tabiiy gruntni o‘ziga birlashtirgan yagona yaxlit 
modda hosil qiladi (5.8 –rasm). 
Xuddi tsementlashdagidek, inektorlar ichki diametri 19...38 mm, va devor 
qalinligi 5 mm dan kam bo‘lmagan po‘lat quvurlardan tayyorlanadi. In’ektorning 
pastki teshikli qismi 0,5-1,5 m uzunlikka ega. Bosim ostida yuborish uchun 
nasoslar, har qaysi o‘rnatilgan inektorga qorishmani 1 dan 15 l/min gacha 
o‘zatishini hisobga olib tanlanadi. 
Mayda kukunsimon qumlarda, fosfor kislotali va suyultirilgan shishali 
qorishmani 5atm (0,5 MPa) bosimda gruntga yuborish qulayroq bo‘lib, reaktsiya 
natijasida erimaydigan gel hosil bo‘ladi (kremniy kislotasi i fosfornokisliyli 
natriy).
Natriy silikat va qotirgichdan iborat bir qorishmali qotirish sust drenlovchi 
va filtratsiya koeffitsienti 0,3 m/sut dan kam bo‘lgan gruntlarda qo‘llaniladi. 
Qotirilgan gruntning mustahkamligi 0,3...0,6 MPa atrofida bo‘ladi. 
5.8 rasm. Gruntlarni kimyoviy qotirish: 
a – nuqtali qotirish; b – massivlarni qotirish; 1 – in’ektor; 2 – qotirish zonasi; 3 – 
in’ektorning teshikli qismi. 
Lyossli gruntlarga 5 atm (0,5 MPa) gacha bosimda faqat suyultirilgan shisha 
yuboriladi, u grunt tarkibidagi kaltsiy tuzlari bilan reaktsiyaga kirishishi natijasida 

---

131 
erimaydigan gel hosil bo‘ladi (kremniyli kislota + kaltsiy oksid gidrat – sernokisliy 
natriy).