O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

Terimni armaturalash
to‘rlarni har 1...4 qator oralatib joylashtirib va 
to‘rdagi simlarni har 5...7 sm oralatib joylashtirib, to‘rlarni ulanishga va 
qo‘shimcha olib kirib terilgan joyni armaturalash terilgan joyning erigandan so‘ng 
mustahkamligini 2 marta oshiradi. 

---

307 
7.17-rasm. G‘isht terimini elektr isitish sxemasi: 
a – g‘ishtli devorda; b – g‘ishtli ustunda; 1 – elektr tarmog‘i; 2 – plastinkasimon 
elektrodlar; 3 – ulanish joylari; 4 – simlar; 5 – po‘lat to‘r. 
Issiqxonalarda
tashqi havodan izolyatsiya qilingan joylarda g‘isht terishda, 
ularda isitilgan havo yordamida +10
0
S dan yuqori temperatura vujudga keltiriladi, 
bu kamdan-kam hollarda, odatda izolyatsiyalangan g‘isht teriladigan ayrim 
uchastkalar uchun bajariladi.
Qishki sharoitlarda g‘isht terishning o‘ziga xos xususiyatlari quyidagilar:

bo‘linmalar o‘lchami qisqartiriladi, g‘isht teruvchilar soni 
ko‘paytiriladi, darhol butun qamrov bo‘ylab ishlarni majburiy va bir 
paytda bajarib, g‘isht terishni balandligi bo‘yicha tez barpo etilishi 
ta’minlanadi;

bog‘lanishlarning ko‘p qatorli tizimida vertikal bo‘ylama 
choklar har 3 qatordan kam bo‘lmagan holda bog‘lanadi; ish joyidagi 
qorishma zaxirasi faqat 20...30 minutlik ishlashga yetishiga ruxsat etiladi, 
qorishma qutisi isitilishi va isitkich bilan jihozlanishi kerak; 

konstruktsiyaga ivigan va muzlagan g‘ishtni terishiga ruxsat 
etilmaydi, uni quritish zarur;

---

308 

ishdagi tanaffuslarda qorishmani teriladigan joyning yuqori 
qatlamida qoldirishga yo‘l qo‘yilmaslik kerak.
Muzlatish usulida odatdagi tsement qorishmasida qishki g‘isht terishning 
qimmatlashishi 8....12% ni; tez qotuvchi qorishmalarda – 10...15% ni; elektr 
isitishdan foydalanishda – 15...20% ni; issiqxo-nalarda – 30% va undan ortiqni 
tashkil etadi.
Erish boshlagunga qadar bahorda terilgan joyning konstruktiv 
elementlarining yuklamalarini kamaytirish yoki ularni kuchaytirish choralari 
ko‘riladi. Deraza va eshiklar orasidagi devorlarning yuklamasini kamaytirish 
uchun deraza-eshik o‘rinlarida g‘isht terilgan joyning cho‘ka borishiga ko‘ra 
ustunlarning holatini tartibga solishga imkon beruvchi ponalarda ustunlar 
o‘rnatiladi (7.18-a rasm). Ba’zida domkratli tayanchlari bo‘lgan metall ustunlar 
o‘rnatiladi. Progonlardan tushadigan yuklamani kamaytirish uchun ularning uchlari 
ostiga yog‘och ponalarga tiraladigan ustunlar qo‘yiladi. Ustunlarning yuk ko‘tarish 
qobiliyatini oshirish va ustivorligini ta’minlash po‘lat oboymalar yoki boltlar bilan 
tortilgan, metall burchaklardan tayyorlangan inventar xomutlarni o‘rnatish bilan 
amalga oshiriladi (7.18-b.v-rasm). Balandligi qalinligidan 5 martadan ortiq bo‘lgan 
ichki erkin turuvchi devorlar qismi ikki tomonli tirgovichlar bilan mahkamlanadi 
(7.18-g rasm); baland deraza va eshiklar orasidagi devorlar ikki tomonlama 
qisgichlar bilan mahkamlanadi (7.18-d-rasm). 

---

309 
7.18-rasm. G‘isht-tosh terimini erish davrida kuchaytirish: 
a-
deraza va eshiklar orasidagi
devorlarni yengillashtiruvchi ustunlar bilan; b-ustunlar va 
deraza va eshiklar orasidagi
devorlarni po‘lat oboyma bilan; v-o‘shaning o‘zi, inventar xomutlar 
bilan; g-alohida turgan devorlarni ikki tomonlama tirgovichlar bilan; d-baland deraza va eshiklar 
orasidagi
devorlarni ikki tomonlama qisgichlar bilan; 1-taxta; 2-ustun; 3-ponalar; 4-yog‘och ost 
taglik; 5-po‘lat burchaklik; 6-tortuvchi bolt; 7-tortuvchi boltli xomutlar; 8-tirgovichlar; 9-
g‘o‘lalar; 10-sim o‘ramalar.