O‘zbekiston respublikаsi oliy vа o‘rtа mаxsus tа’lim vаzirligi toshkent moliya instituti

Dt Asosiy ishlab chiqarish (yoki boshqa tegishli xarajatlar hisobvaraqlari)
Kt Nomoddiy aktivlarni amortizatsiyasi

3. Xo‘jalik yurituvchi subyektlarda joriy aktivlar tarkibida tovar moddiy zaxiralar taxlili

Nomoddiy aktivlar ma`lum muddat Xo‘jalik yurituvchi subyekt faoliyatida foydalanib borish jarayonida ham ma`naviy, ham jismoniy eskirib boradi. Shu sababli,nomoddiy aktivlar ham turli usullar (sotilishi, yaroqsizligi, boshqa Xo‘jalik yurituvchi subyektlarga beg`araz berilishi va Ustav kapitaliga ulush sifatida qo`yilishi) orqali hisobdan chi-qariladi. Nomoddiy aktivlarni hisobdan chiqarishning sabablari:
to`liq eskirganda;
­qisman eskirganda;
ortiqcha (sotiladigan) bo`lganda.

Nomoddiy aktivlar to`liq eskirishi (to`liq amortizatsiya hisoblanishi) sababli hisobdan chiqariladigan bo`lsa quyidagi buxgalteriya o`tkazmalari beri-ladi:

a) nomoddiy aktivlarning boshlang`ich qiymatiga:


Dt Boshqa (nomoddiy) aktivlarni sotilishi va turli chiqimi
Kt Nomoddiy aktivlar (turlari bo`yicha)

b) nomoddiy aktivlarning yig`ilgan amortizatsiyasiga:

Dt Nomoddiy aktivlar amortizatsiyasi hisobi
Kt Boshqa (nomoddiy) aktivlarni sotilishi va turli chiqimi

Ko`rinib turibdiki, nomoddiy aktivlarni chiqib ketishi "Boshqa aktiv-larning sotilishi va boshqa chiqib ketilishi" hisobvarag`ida aks ettiriladi. Ushbu hisobvarag`ining debetida chiqib ketayotgan aktivning boshlang`ich qiymati, hisob-dan chiqarish bilan bog`liq xarajatlar va aktivlar summasi bo`yicha QQS summasi ko`rsatilsa, uning kreditida esa chiqib ketayotgan aktivlarga hisoblangan eskirish summasi, shuningdek, aktivni sotishdan boshqacha chiqib ketishdan tushgan foyda ko`rsatiladi.

Nomoddiy aktivlar qisman eskirishi yoki keraksiz bo`lganda chiqib ketishini buxgalteriya yozuvlari quyidagi ko`rinishda rasmiylashtirilishi mum-kin:
a) nomoddiy aktivlarni sotishdan foyda olganda: