O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Ekskursantlarning avtobusga qaytishi.
Ekskursantlarning avtobus tomon 
harakatlanishini gid boshqaradi va eshikning o‗ng tomonida turib ularni bildirmay 
sanaydi. Ekskursantlarning hammasi yig‗ilganiga ishonch hosil qilganidan so‗ng, 
avtobusga chiqib, harakatlanish uchun haydovchiga ishora beradi. Avtobusda o‗z 
joyini egallab bo‗lgan ekskursantlarni sanab o‗tirishning hojati yo‗q. 
Gidning o‘rni.
Gid avtobusda shunday joyni egallashi lozimki, hikoya 
qilinayotgan obyektlar unga yaxshi ko‗rinib tursin. Qoidaga muvofiq haydovchining 
yonidagi maxsus o‗rindiq gid uchun mo‗ljallangandir. Avtobus harakati vaqtida 
gidning tik turishi (ekskursantlarning ham) xavfsizlik yuzasidan mumkin emas. 
Piyoda harakatlanadigan ekskursiya xizmatida gid obyektga nisbatan yonbosh 
turishi maqsadga muvofiqdir, chunki qarshisida turgan obyektni ko‗rib tahlil qiladi va 
o‗z taassurotlarini hikoya qiladi. Avtobusli ekskursiya xizmatida gid ekskursantlarga 
orqasi bilan o‗tirib, oynadan ko‗rinayotgan yoki ko‗rinishi kutilayotgan obyektlarni 
hikoya qiladi. 
9.3.Ekskursiya xizmatida vaqtni to„g„ri taqsimlash
.
 
Metodik ishlanmalarda har bir mavzuostilarni yoritib berishga sarflanadigan 
vaqt aniq ko‗rsatiladi. Bu yerda barcha masalalar - obyektlarni ko‗rsatish, gidning 
hikoyasi, obyekt bo‗ylab harakati va keyingi marshrut bo‗ylab harakati inobatga 
olinadi. Vaqtni taqsimlay olish ko‗nikmasiga gid birdaniga erishmaydi. Buning uchun 
u qo‗l soati bilan obyektlarda mashq qilishi talab qilinadi. Mantiqiy o‗tishlarda, 
mavzuostilarni ochish va asosiy savollarga vaqtni to‗g‗ri taqsimlashni o‗rganish 
lozim. 
Ba‘zida ekskursiya vaqti gidga bog‗liq bo‗lmagan sabablar bilan qisqaradi. 
Bunga ekskursantlarning uzoq yig‗ilishi, turistlar nonushtasining o‗z vaqtida 
berilmasligi, ko‗chalardagi tirbandlik kabi holatlar sabab bo‗lishi mumkin. Vaziyatni 
o‗nglash uchun gid mavzuni yoritishga ajratilgan vaqtni qisqartirishga majbur 

---

85 
bo‗ladi. Qisqartirganda ham asosiy ma‘lumotlar saqlanib, muhim bo‗lmaganlari olib 
tashlanishi maqsadlidir. Bunday holatlarga ham gid oldindan tayyor turishi lozim.