O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Gidning ekskursantlar bilan tanishishi. 
Gid avtobusga kirgan zahotiyoq 
ekskursantlar bilan salomlashib, o‗zining ismi- sharifi ekskursiya tashkil etuvchi 
firmaning nomi, avtobus haydovchisi bilan tanishtiradi, ya‘ni kirish qismini 
boshlaydi. 
Gid o‗z faoliyatining boshidayoq ekskursantlar bilan munosabatini o‗rnatilgan 
qonun qoidalarga bo‗ysundirishi muhimdir. Gidning ekskursantlar bilan keyinchalik 
munosabati birinchi tanishuv daqiqalariga bog‗liq bo‗ladi. Ekskursantlar o‗z 
o‗rindiqlariga qulayroq joylashib olishgach, asta-sekin tinchlanishadi va gidga e‘tibor 
qaratishadi. Ekskursantlar gid nimalarga qodirligi, qiziqarli ma‘lumotlarni bera 
olishiga e‘tibor qaratishadi, gid esa ularni qanday va nima bilan qiziqtira olishni, 
mavzuga qanday qilib jalb etish haqida o‗ylaydi.
Nigohlar yordamida muloqot ham insonlar orasidagi muomila vositalaridan 
biridir. Gid ishini shunday olib borishi kerakki, ekskursantlar u nima xohlashini 
sezishsin. Qoidaga ko‗ra insonga nisbatan nigohli muloqot davomiyligi 3-5 daqiqa 

---

82 
davom etadi. Davomli kuzatish yoki aksincha yuzaki, befarq qarash ham kerak emas.
Ekskursiya xizmatini to‗g‗ri tashkil etish uchun oldindan tayyorgarlik ko‗rish 
maqsadga muvofiqdir. 
Ekskursiya xizmatining mavzusidan ekskursantlar oldindan xabardor bo‗lishi, 
ya‘ni ekskursiya xizmati mavzusining reklamasi uni o‗tkazishdan bir - ikki kun oldin 
boshlanishi kerak, chunki shu vaqt oralig‗ida ekskursant o‗zini ruhan mavzuga 
moslashtiradi, jarayonni tasavvur qilishga harakat qiladi. 
Har bir mavzuning tanishuv qismi bo‗lib, ekskursantlar tarkibiga qarab 
ham(mahalliy aholi, turistlar, kattalar, bolalar) turlicha mazmunda bo‗lishi mumkin.
Ekskursantlarning avtobusdan tushishi(boshqa transport vositasidan).
Gid 
ekskursantlarni avtobusdan tushishiga oldindan tayyorgarlik ko‗rish kerak, aks holda 
ularning asosiy qismi avtobusdan chiqmay, obyektni o‗tirgan joyidan kuzatadilar va u 
bilan yaqindan tanishish imkoniyatini yo‗qotadilar. Ekskursiya xizmatida 
avtobuslarning to‗xtash joylari soni va shu joy tanlanishining zaruriyatini tanishuv 
qismida aytib o‗tishi tavsiya etiladi.
Avtobusdan tushish ko‗zlangan joylarda gid ekskursantlarga namuna bo‗lib, 
birinchi tushadi va obyekt tomon yo‗nalishni ko‗rsatadi. Boshqa to‗xtash joylari 
rejalashtirilganda( masalan, sanitar yoki suvenirlar tanlash kerak bo‗lganda) gid 
avtobusning aniq jo‗nash vaqtidan xabardor qiladi. Ekskursantlardan grafikka ta‘sir 
etuvchi reglamentga rioya qilishlarini talab qilish lozim. Agar to‗xtash vaqti ma‘lum 
bir sabablar bilan qisqartirilsa yoki uzaytirilsa, gid bu haqda ekskursantlarni xabardor 
etishi kerak bo‗ladi.