O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

TILLAKORI MASJID-MADRASASI 
(1646-1660 yillar) 
7-nuqta: (Sherdor madrasasi yonidan, Tillakori masjid-madrasasi 
to„g„risida) 
Hurmatli mehmonlar! Qarshingizdagi masjid – madrasa Registonning 
uchinchi tarafida Bahodir Yalangtush farmoniga binoan qurilishi boshlangan, (1646 
– 1660) (14 yil davomida) yilda Tillakori nomi bilan atalgan yangi masjid-madrasa 
binosi hisoblanadi. Binoning bosh tomoni maydon tomonini yopib, Registon 
ansamblining ko`rinishini mukammalashtirishi lozim edi. Asta-sekin to‗kilayotgan 
Bibixonim jome‘ masjidining holati shunday darajada yomon ediki, unda nomoz 
o‗qish xavfsiz emas edi. Shuning uchun Tillakori madrasasini va hovliningg‗arb 
tarafida masjid qurilishihaqidagiqarorqabulqilindi.Tillakori masjidini qurilishi o‗n 
yilga yaqinlashganida Yalangtush Bahodir olamdan o‗tdi. Boshlangan qurilishning 
nihoyasiga yetkazish e‘tiborsiz qoldi. Masjid qurilishi oxirigacha yetkazilmasdan, 
ikkinchi qavat bilan gumbaz berkitilmay qoldi. Registonning qolgan ikki 
madrasasidan bu madrasa yongi old tomoni yo‗llanmasi, ikki qator peshayvon 
mavjudligi, burchaklarda minoralar yo‗qligi bilan ajrab turadi. Minoralar o‗rnini 
moviy gumbazchalar bilan yopilgan chiroqo‗rinli kichik bo‗yli burjlar egallagan. Old 
tomonida peshayvonlar o‗rnatish uslubi ikki tomondan yopiqulkan devor va arkli 
peshtoqlar orasida mavjud binoning maydon muhitidagi ma‘nosini yanada 
kuchaytiradi. 
O`ng tomonda Shayboniylar dahmasi, keyin esa Chorsu ―Toqi telpakfurushon‖ 
ya‘ni bosh kiyimlar sotiladigan rastani ko`rishingiz mumkin.
Hurmatli mehmonlar keling Tillakori masjid – madrasasiga kirsak! 

---

100 
8-nuqta: (Tillakori masjid-madrasasi ichkarisida) 
Hurmatli mehmonlar! Tillakori masjid-madrasasining qurilish va bezak 
uslublari O‗zbekiston me‘morchilik obidalaridagi an‘analarga o‗xshaydi. Tillakori 
masjid-madrasasining qurilishining asosiy sababi sifatida Temuriylar davrida 
qurilgan Bibixonim jom‘e masjidining umuman haroba xolatiga aylanganligi va 
shaharda juma kunlari namoz o`qish uchun umuman katta masjid qolmaganligi 
sababli, aynan shu masjid-madrasa qurilishi Samarqand hokimi Bahodir 
Yalangtushbiy tashabbusi bilan boshlanadi. Noto‗g‗ri shakldagi to‗rtburchak reja 
Registon maydoni tarafidan kirish peshtoqi va uchta eshiklardan iborat. 
Hujralarhovlining uch tarafida va maydon tomonda joylashgan. Masjidning boy 
naqshlarida tilla suvi yuritilgan va katta o‗rta xonadan iborat (Tillakori so‗zi 
«tilla 
bilan qoplangan»
degan ma‘noga ega) bo‗lib, yana ikkita yonbosh xonalardan 
tuzilgan, ularning tepasi ark va g‗isht ustunlaridagi gumbazlar bilan yopilgan. 
O‗z naqshi va bo‗yoqlari bilan Tillakori masjid-madrasasi Ulug‗bek va Sherdor 
madrasalaridan salobatsizroqligi, noaniq sariq g‗isht rangining ko‗pligi va ko‗k 
ohangning kuchsiz va nimjonligi, bo‗yoqlar sifatsizligi bilan ajralib turadi. 
Aytib 
o`tganimizdek, 
masjid-madrasa 
Samarqand 
hokimi 
Bahodir 
Yalangtushbiy farmoniga binoan quriladi. Ammo, Bahodir Yalangtushbiy o`limi 
tufayli, Tillakorining qurilishi oxirigacha yetkazilmaydi. Natijada yillar o`tgan sayin 
masjid-madrasaning umumiy ko`rinishida nuqsonlar ko`payib boradi. Ammo shunga 
qaramasdan, Tillakori masjid-madrasasi Registon maydonining shakllanishiga 
bugungi kundagi takrorlanmas ansambl tashkil etilishiga olib keladi.
Hurmatli mehmonlar! Marhamat endi Tillakori masjid-madrasasining 
“Tilla 
bilan qoplangan”
deb nom olgan masjidi tomon yo`l olsak.