O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

10.2. Buxoro viloyatining tarixiy- arxitektura yodgorliklari ekskursiya 
obyektlari sifatida 
10.3. Xorazm viloyatining tarixiy- arxitektura yodgorliklari ekskursiya 
obyektlari sifatida 
10.4. Toshkent viloyati va Toshkent shahrining tarixiy- arxitektura 
yodgorliklari ekskursiya obyektlari sifatida. 
10.5. Mamlakatimizdagi boshqa viloyatlarining tarixiy-arxitektura 
yodgorliklari ekskursiya obyektlari sifatida. 
 
10.1. Samarqand viloyatining tarixiy- arxitektura
yodgorliklari ekskursiya obyektlari sifatida 
O‗zbekistonda jahon madaniyati xazinasiga kiruvchi ko‗plab arxitektura 
yodgorliklari mavjud. Xiva, Buxoro va Shahrisabz shaharlarining tarixiy markazlari, 
qadimiy Samarqandning tarixiy yodgorliklari YUNESKO ning «Jahon merosi» deb 
nomlangan ro‗yxatiga, Boysun tumani aholisining folklor ansambli «Jahon nomoddiy 
merosi xazinasi» ro‗yxatiga kiritilgan. 
O‗zbekistonda turizmni rivojlantirish va uni yangi bosqichlarga ko‗tarish 
borasida, avvalo ko‗hna madaniy va arxitektura yodgorliklariga boy bo‗lgan 
Samarqand, Buxoro, Xiva, Shahrisabz, Marg‗ilon kabi shaharlar muhim ahamiyatga 
ega. Bu shaharlarda butun dunyo aholisini hayratga soluvchi va lol qoldiruvchi 
qadimiy tarixiy yodgorliklar mavjud. Yer yuzining turli mamlakatlarida istiqomat 
qiluvchi har bir inson bu shaharlarni ko‗rish orzusida yashaydilar. Bir qancha
mamlakatlarda O‗zbekiston o‗zining ana shu shaharlari bilan mashhurdir. Tarixiy 
obidalarning YUNESKO «Jahon merosi» ro‗yxatiga kiritilishining asosiy maqsadi- 

---

91 
o‗z hududida mashhur bo‗lgan obyektlarni dunyoga tanitish va himoya qilishdir. 
Ma‘lumki, O‗zbekiston tarixiy va madaniy yodgorliklarga boy mamlakat. Bebaho 
merosimizning 140 ta obyektlari YUNESKO tomonidan muhofazaga olingan va 
tarixiy obyektlar ro‗yxatiga kiritilgan
15
. YUNESKO ning «Jahon merosi» ro‗yxatiga 
Xivadagi Ichan Qal‘a 1990 -yil, Buxoroning tarixiy markazi 1993-yil, Shahrisabzning 
tarixiy markazi 2000-yilda kiritilgan. 200- yil 12-16 dekabr kunlari Finlyandiyaning 
Xelsinki shahrida YUNESKOning Jahon merosi Qo‗mitasining navbatdagi yig‗ilishi 
bo‗lib, unda Samarqand shahri ham YUNESKOning «Jahon merosi» ro‗yxatiga 
kiritildi. 
2014-yil 7-iyul kuni Amerikaning taniqli «The Huffington Post» nashri 
«Dunyoning albatta borib ko‗rishi lozim bo‗lgan 50 shahri» ro‗yxatini e‘lon qildi. 
Dunyoning eng mashhur shaharlari orasida «Sharq marvaridi» –Samarqand ham bor. 
Mazkur nashr reytingida qayd etilganidek, «Registon maydonidagi madrasalar va 
qadimgi inshootlardagi naqshlar Buyuk Ipak yo‗lining ko‗hna shahri-Samarqandni 
jahon islom me‘morligining eng go‗zal namunalaridan biriga aylantirilgan». 
Ushbu reyting «The Huffington Post» nashri tomonidan minube.net 
sayohatchilar hamjamiyati bilan o‗zaro hamkorlikda tuzilgan. Bundan ko‗zlangan 
maqsad «Buyuk ko‗hna poytaxtlardan tortib, to Osiyo, Amerika va ulardan tashqari 
dunyodagi eng a‘lo joyni topish» bilan izohlanadi. Reyting mualliflarining fikr 
bildirishlaricha, odamlar o‗z hayoti davomida albatta borib ko‗rishi lozim bo‗lgan 
qadamjolar ro‗yxatidan dunyoning 50 shahari joy olgan. Samarqand MDH 
mamlakatlari shaharlari o‗rtasida ushbu nufuzli ro‗yxatga kirgan yagona 
shahardir.
16
Turizm sohasi bo‗yicha 2014-yil 1-3 oktabrda Birlashgan millatlar 
tashkiloti (BMT) Butunjahon turizm tashkiloti Ijroiya kengashining 99-sessiyasi 
aynan Samarqand shahrida bo‗lib o‗tgani ham bejiz emas. 
Samarqand viloyatining asosiy tarixiy-arxitektura yodgorliklari: 
1.
Afrosiyob (eramizdan oldingi VIII asr); 
2.
Mirzo Ulug‗bek rasadxonasi (1424-1428 y.); 
15
http//www.Turkistonpress.uz 
16
Samarqand ―dunyoning albatta borib ko‗rish lozim bo‗lgan 50 shahri‖// Zarafshon. 2014 yil 10 iyul, № 83.

---

92 
3.
Shoxi Zinda arxitektura majmuasi (XI-XX asr); 
4.
Hazrati Hizr masjidi (XIX asr o‗rtalari); 
5.
Bibixonim jome‘ masjidi (1399 y.); 
6.
Registon maydoni (1417-1647 y.); 
7.
Ruxobod maqbarasi (1380 y.); 
8.
Oqsaroy maqbarasi (1451-1469 y.); 
9.
Amir Temur maqbarasi (1404 y.); 
10.
Ishratxona maqbarasi (1464 y.); 
11.
Xoja Ahrori Valiy majmuasi (XV-XX asrlar); 
12.
Cho‗pon-Ota maqbarasi (1430 y.); 
13.
Xoja Abdu Darun qabristoni (XV asr); 
14.
Xoja Abdu Berun qabristoni (XVII asr); 
15.
Imom al-Buxoriy majmuasi (IX-XX asr); 
16.
Maxdumi A‘zam majmuasi (XVI-XIX asr); 
17.
Xuja Doniyor maqbarasi (1870-1880 y.).