O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

7-BOB. EKSKURSIYA XIZMATIDA OBYEKTLARNI
KO„RSATISH USULLARI 
 
7.1. Ekskursiyaxizmatidaobyektlarniko„rsatishningvazifasi. 
7.2.Obyektlarniko„rsatishningturlarivao„zigaxosxususiyatlari. 
7.3.Obyektlarniko„rsatishningusullari.
7.4Ekskursiya xizmati amaliyotida obyektlarni ko„rsatishning usullari 
 
7.1. Ekskursiya xizmatida obyektlarni ko„rsatishning vazifasi
Ekskursiya jarayonida 
obyektlarni ko‘rsatish
– bu ko‗rgazmalilik tamoyilini 
amalga oshirish jarayoni bo‗lib, unda bir yoki bir nechta obyektlar bilan gid 
yordamida tanishib chiqiladi va obyektning mohiyati yoritiladi. 
Ekskursiya xizmatida obyektlarni ko‗rsatish bu ko‗rib-kuzatish orqali axborot 
olishning ko‗prejali jarayonidir. Ushbu jarayonda ekskursantlar harakati aniq maqsad 
va ketma-ketlikda amalga oshiriladi, obyektlarning ko‗z ilamas jihatlariga e‘tibor 
qaratilib, tahlil qilinadi. Ekskursiya jarayonida ekskursantlar obyektlarni to‗ri 
ko‗rishni, kuzatishni o‗rganadilar bu esa obyektlarni ko‗rsatishning asosiy vazifasidir.
Obyektlarni ko‗rsatish insonning mushohada va tomosha qilish kabi 
harakatlaridan yuzaga keladi. Mushohada va tomosha qilishda obyektlarni hech kim 
ko‗rsatmasa (gid bo‗lmasa), kuzatuvchi predmetlarni passiv qabul qiladi. 
 
 
 
 
7.1- rasm
.
Ekskursiya xizmati jarayonida obyektlarni ko„rsatish ketma-ketligi
12
 
12
Mualliflar ishlanmasi
. 
Obyektlarni ko‗rsatish 
Mushohada 
Tomosha qilish 
Passiv 
qabul qilish 
Obyektlarni diqqat 
bilan kuzatish 
Maxsus usullar bilan 
malakali mutaxassis gid 
rahbarligida obyektlarni 
ko‗rib chiqish 

---

64 
Obyektlarni ko‗rsatish jarayonidan farqli ravishda ularni tomosha qilish 
jarayonida shunchaki yuzaki tanishib chiqiladi. Kishi birovning yordamisiz biror 
bino, yodgorlik yoki muzey ekspozitsiyasining tashqi ko‗rinishini tomosha qilishi 
mumkin. Agar mutaxassis tomonidan obyekt ko‗rsatilsa, uning alohida qismlari, 
o‗ziga xosligini farqlaydi, tahlil qiladi. 
Ekskursiya xizmatida obyektlarni ko‗rsatishning vazifasi quyidagilarda 
namoyon bo‗ladi: 

ekskursantlar qarshisidagi obyektlarni ko‗rsatish; 

saqlanmagan obyektlarni ko‗rsatish(faqatgina rasmlarda saqlanib qolgan); 

shu joyda bo‗lib o‗tgan voqealarni ko‗rsatish, ekskursantlar ko‗z oldiga 
jonlantirish; 

tarixiy shaxsning (yozuvchi, rassom, harbiy) hayot faoliyatini ko‗rsatish; 

tasvirlanayotgan voqea davrida obyekt qanday bo‗lganligini ko‗rsatish. 
Ekskursiya xizmati obyektlarini ko‗rsatish jarayoni samarali bo‗lishi uchun 
ma‘lum shart-sharoitlarni talab qiladi: 

to‗ri tanlangan ko‗rsatish nuqtasi; 

to‗ri tanlangan ko‗rsatish vaqti; 

mavzudan yiroq obyektlardan diqqatni chalitish imkoniyatining mavjudligi; 

ekskursantlar harakatini to‗ri yo‗naltirish; 

gidning bilim va ko‗nikmasi; 

ekskursantlarning obyektlarni kuzatishga tayyorligi. 
Me‘moriy yodgorliklarni ko‗rsatishning o‗ziga xos jihatlari mavjud bo‗lib, 
ularni old tomondan(fasad) ko‗rsatmagan ma‘qul.
Ekskursiya xizmati metodikasi obyektlarni ko‗rsatishda ketma-ketlikni 
ta‘minlashni talab qiladi. Obyektlarni ko‗rsatishda gid harakatlarining ketma-ketligi 
taxminan quyidagicha bo‗ladi: 
