O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “moliya” kafedrasi

4.
 
Valyuta kursi va valyuta bozorlari 
Valyuta ayirboshlash kursi mamlakat iqtisodiyotini boshqa mamlakatlar 
bilan bog’lovchi asosiy omillardan biridir.
Bir valyutaning boshqa valyuta birligidagi bahosi valyuta kursi deb ataladi. 
U mamlakat iqtisodiyotiga, hatto aholining turmush tarziga ham ta’sir ko’rsatadi. 
Buning sababi shundaki, birinchidan, valyuta kursining o’zgarishi mamlakat 
eksport tovarlarining raqobatbardoshlik darajasiga ta’sir qiladi, ikkinchidan, 
milliy valyuta almashuv kursining pasayishi import tovarlari va xizmatlarining 
milliy valyutadagi bahosining oshishiga olib keladi va shuning asosida aholi xarid 
quvvatiga nisbatan salbiy ta’sirni yuzaga keltiradi.

---

292 
Valyuta yoki ayriboshlash kursi ma’lum bir mamlakatni tashqi dunyo bilan 
bog’lab turadi, shuningdek milliy iqtisodiyot holatini tashqi dunyo bilan 
taqqoslash, xalqro iqtisodiy operatsiyalar samaradorligini baholash imkonini 
beradi. Valyuta kursi mamlakatning joriy iqtisodiy, ijtimoiy va siyosiy holati va 
istiqboldagi rejalari to’g’risidagi barcha ma’lumotlarni o’zida mujassam etadi. 
Iqtisodiyoti nisbatan ochiq mamlakatlar uchun valyuta kursi muhim 
ko’rsatkichlardan hisoblanadi. Chunki uning iqtisodiyotga bevosita yoki bilvosita 
ta’sir etishi, valyuta kursidagi keskin o’zgarishlar esa, milliy iqtisodiyotda 
inqirozli holatlarni yuzaga keltirishi mumkin. Xususan, valyuta kursining 
o’zgarishi mamlakatdagi umumiy talab hajmiga, narxlar darajasiga, foiz stavkalar 
o’zarishiga, mamlakat ichidagi daromadlar taqsimotiga, va iqtisodiyotning 
boshqa sohalariga ham o’z ta’sirini ko’rsatadi. 
Valyuta kursi inflyatsiyani hisobga olishiga ko’ra nominal va real almashuv 
kurslariga bo’linadi. 
Nominal ayirboshlash kursi
— bu ikki mamlakat 
valyutasining nisbiy bahosidir.