O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent irrigatsiya va qishloq xo‘jaligini mexanizatsiyalash muhandislari instituti qarshi filiali

Ер участкаси ҳуқуқларини чеклаш, чегаралаш, сервитут белгилаш маълумот-лари. Сервитут томонлар келишувига асосан, яъни сервитут белгилашга талабгор ва ер эгаси, фойдаланувчи, ижарачиси томонидан келишув битими тузилади, агар бундай келишувга эришилмаса, суд қарори асосида сервитут белгиланиши мумкин. Сервитут ҳақидаги келишув битими давлат рўйхатидан ўтказилиши шарт ва ер участкаси бошқа шахсга ўтганда сақланиб қолинади. Сервитут ҳақидаги келишув битими бекор бўлганда, шу асосида ўрнатилган сервитут ҳам бекор бўлади.
Ер участкаси ҳуқуқларини чеклаш, чегаралаш, сервитут белгилаш ҳақидаги жадвалга қуйидаги маълумотлар киритилади (1.8-илова):
- чеклаш, чегаралаш ёки сервитут турлари ва унинг маъноси (2-жадвалдаги ҳужжатлардан тегишлиси);
- асос (қачон, ким томонидан чеклаш, чегаралаш ёки сервитут ўрнатилганлиги, ҳужжат рақами ва санаси);
- чеклаш, чегаралаш ёки сервитут амал қилиш муддати ва тугатилиши ҳақидаги белги;
- бенефициар - чеклаш, чегаралаш ёки сервитут унинг фойдасига ҳал бўлган юридик ёки жисмоний шахс.


Ер участкаси ҳуқуқини чекловчи ёки бекор қилувчи ҳужжатлар
2-жадвал

№	Ер участкаси ҳуқуқлари	Чекловчи ёки бекор килувчи ҳужжатлар
1	Ер участкаси ижараси ёки ҳуқуқини гаровга (ипотекага) қўйиш	Шартнома
2	Ўзганинг ер участкасидан чекланган тарзда фойдаланиш ҳуқуқи (сервитут)	Келишув битими
3	Ер участкасини бегоналаштиришга қўйилган таъқиқ, хибсга олиш, сервитутни белгилаш ёки уларни бекор қилиш	Суд қарори
4	Ер участкасига бўлган ҳуқуқнинг тўхтатилиши ва унинг бекор қилиниши	Маҳаллий ҳокимликлар қарори
5	Қонунда белгиланган тартибдаги бошқа ҳужжатлар	Қонун асосидаги ҳужжатлар

Ўзбекистон Республикасининг Ер Кодексидаги 29-моддага асосан, ер участкасига қуйидаги чеклов ва чегаралашлар ўрнатилади (2-жадвал):

- сотишга ёки ўзгача тарзда бошқаларга ўтказишни таъқиқ;
- иккиламчи ижарага ва ёрдамчи пудратга ҳамда пудрат шартномаси асосида олинган ер участкасини ижарага беришни таъқиқ;
- ер участкасининг асосий фойдаланиш мақсадини ўзгартиришни таъқиқ;
- фаолиятнинг айрим турларини таъқиқ;
- белгиланган тартибда келишувсиз кўчмас мулкнинг ташқи кўринишини ўзгар-тиришни, иморат, бино, иншоотни реконструкция қилиш ёки бузишни таъқиқ;
- ер участкасида қурилиш қилишни ёки уни ўзлаштиришни белгиланган муддатлар мобайнида бошлаш ва тугаллаш;
-қонун ҳужжатларида белгиланган бошқа мажбуриятлар (ижара, гаров, хибс).
Ўзбекистон Республикасининг Ер Кодексидаги 30-моддасига асосан, ўзганинг ер участкасидан ёки бир нечта кўшни ер участкаларидан чекланган тарзда фойдаланиш ҳуқуқи – сервитут қуйидаги мақсадларда ўрнатилади:
- ер участкаси орқали пиёда ёки транспортда ўтиш;
- ер участкасида дренаж ишлари ўтказиш;
- ер участкасидан электр узатиш, алоқа линиялари ва трубопроводлар, ирригация, муҳандислик ва бошқа линиялар ҳамда тармоқлар ўтказиш ва улардан фойдаланиш;
- ер участкасидан экинзор ва молларни суғориш учун сув олиш;
- сервитут бошқа мақсадларда ҳам белгиланиши мумкин;