O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti k. Z. Xomitov

2.2. Ko„chmas mulk obyektlarining (turlari bo„yicha) jismoniy, 
funksional, iqtisodiy, yuridik, ekologik parametrlari 
 
Manfaat tushunchasiga iqtisodiyot nazariyasida iste‘molchi talabini 
qoniqtira oladigan (farovonlik darajasini oshira oladigan) har bir iste‘molchi 
tanlovi obyekti deb qaraladi. Predmetlar bilan birgalikda harakatlar ham 
manfaat sifatida xizmat qilishi mumkin (bu holda, ko‗chmas mulk obyektlari 
va ko‗chmas mulk bozorida ko‗rsatiladigan xizmatlar tushuniladi). Shuni 
taʼkidlash lozimki, bunda moddiy va nomoddiy xarakterga ega manfaatlar 
orasida hech qanday farqlar ajratilmaydi. 
Ko‗chmas 
mulk 
obyektlarining 
mohiyatini 
aniqlovchi 
ko‗rsatkichlar umumiy va ma‘lum obyektga tegishli bo‗lgan turlarga 
bo‗linadi. Masalan, yer qishloq joylarda insonlarning yashashlarini va 
millatning ijtimoiy-hududiy rivojlanishini taʼminlovchi manfaat bo‗lib 
xizmat qiladi. Daromad manbai bo‗lgan yer-qishloq xo‗jalik ishlab 
chiqarishning asosi, mustaqil murakkab (qurilgan binolar, inshootlar va 
h.k.lar bilan iqtisodiy aloqada) investitsiyalash obyekti, milliy 
boylikning bir qismi, soliqqa tortish obyekti, tabiat boyliklari manbai 
(ko‗chmas mulk obyektlari orasida yagona) hisoblanadi. 
Iqtisodiyot nuqtayi nazaridan ko‗chmas mulk obyektiga 
manfaat va 
daromad manbai 
sifatida qarash mumkin (2.2.1-rasm). 
Ko‗chmas mulkning turar joy obyektlari daromadning toʻg‗ri va 
egri manbai sifatida qaralishi mumkin. Oldi-sotdi obyekti sifatida turar 
joy daromadning to‗g‗ridan-to‗g‗ri manbai bo‗lib hisoblanadi, turar joy 
qurilishi esa: qurilish materiallari sanoati, loyihalash faoliyati, 
infratuzilma obyektlari qurilishi, savdo korxonalari, yo‗llar qurilishi, 
shahar 
transportlarining 
rivojlanishiga 
ilhomlantiruvchi 
va 

---

43 
ko‗maklashuvchi egri daromadlar manbaidir.