O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi tomonidan darslik sifatida tavsiya etilgan

Moliyaviy strategiyada 

Moliyaviy taktikada 

1. 

2. 

...

 

1. 

2. 

... 

 

2.  Korporativ  moliyaviy  siyosatda  moliyaviy  ta’minot  va 

investitsion  faoliyatni  samarali  tashkil  etish  yo‘nalishlarini 

belgilang. 

 

Moliyaviy ta’minotda 

Investitsion faoliyatda 

1. 

2. 

...

 

1. 

2. 

... 

 

 

---

 

273 

 

 

XIII bob. AKSIYADORLIK JAMIYATLARIDA QIMMATLI 

QOG‘OZLAR MUOMALASINI TASHKIL ETISH 

 

13.1. Aksiyadorlik jamiyatlarida qimmatli qog‘ozlar 

muomalasining nazariy va tashkiliy jihatlari 

 

Aksiyadorlik 

jamiyatlari 

faoliyatini 

qimmatli 

qog‘ozlar 

muomalasisiz  tasavvur  qilib  bo‘lmaydi.  Chunki  aksiyadorlik 

jamiyatlari  faoliyati  asosini  qimmatli  qog‘ozlar,  birinchi  navbatda 

aksiyalar  tashkil  qiladi.  Qarz  kapitali  jalb  qilish  maqsadida 

korporativ obligatsiyalar muomalasi tashkil etiladi. Bunda aksiyalar 

va  obligatsiyalarning  bir  necha  xil  turlari  qo‘llanilishini  ham  qayd 

etib o‘tish lozim. Shuningdek aksiyalar va korporativ obligatsiyalar 

bo‘yicha  hosilaviy  qimmatli  qog‘ozlar  muomalasi  ham  amal  qiladi. 

Rivojlangan  mamlakatlar  amaliyotida  aksiyadorlik  kompaniyalari 

o‘z faoliyatlarini moliyaviy ta’minlash uchun qimmatli qog‘ozlardan 

keng  foydalanadilar.  Shundan  kelib  chiqqan  holda  quyida 

mamlakatimizdagi  aksiyadorlik  jamiyatlarida  qimmatli  qog‘ozlar 

bilan  operatsiyalarning  nazariy  va  tashkiliy  jihatlari  xususida 

to‘xtalib o‘tamiz. 

Mamlakatimizdagi 

aksiyadorlik 

jamiyatlarida 

qimmatli 

qog‘ozlar  muomalasi  O‘zbekiston  Respublikasining  2014-yil  6-

maydagi  “Aksiyadorlik  jamiyatlari  va  aksiyadorlarning  huquqlarini 

himoya qilish to‘g‘risida”gi, 2015-yil 3-iyundagi “Qimmatli qog‘ozlar 

bozori to‘g‘risida”gi Qonunlari va boshqa me’yoriy-huquqiy hujjatlar 

asosida  tashkil etiladi. 

Aksiyadorlik  jamiyatlarida  ustav  kapitali  bevosita  oddiy  va 

imtiyozli  aksiyalar  hisobiga  shakllantiriladi.  Aksiyadorlik  jamiyati 

o‘zi  chiqarayotgan  aksiyalarni  ommaviy  tarzda  ochiq  obuna 

o‘tkazish  orqali  yoki  ustavda  belgilab  qo‘yish  orqali  yopiq  obuna 

o‘tkazish  orqali  joylashtirishlari  mumkin.  Ayni  paytda  amaldagi 

qonunchilikda  aksiyadorlik  jamiyatlarining  ochiq  va  yopiq  turlari 

mavjud  bo‘lmasada  aksiyalarni  ochiq  yoki  yopiq  joylashtirish 

iqtisodiy  mohiyatiga  ko‘ra  ochiq  hamda  yopiq  aksiyadorlik 

jamiyatlari shakllanishiga olib kelmoqda. 

Aksiyadorlik  jamiyatining  ustav  kapitali  aksiyadorlar  olgan 

jamiyat  aksiyalarining  nominal  qiymatidan  tashkil  topadi  va 

O‘zbekiston  Respublikasining  milliy  valyutasida  ifodalanadi. 

Chiqariladigan barcha aksiyalarning nominal qiymati bir xil bo‘lishi 

kerak. 

---

 

274 

Har  bir  aksiyadorlik  jamiyati  oddiy  aksiyalarni  joylashtirishi 

shart,  shuningdek  imtiyozli  aksiyalarni  joylashtirishga  haqli 

hisoblanadi.  Bunda  joylashtirilgan  imtiyozli  aksiyalarning  nominal 

qiymati ustav kapitalining 20 foizidan oshmasligi shart.  

O‘zbekiston 

Respublikasi 

Prezidentining 

2017-yil 

2-

sentabrdagi  PF-5177-sonli  «Valyuta  siyosatini  liberallashtirish 

bo‘yicha  birinchi  navbatdagi  chora-tadbirlar  to‘g‘risida»gi  Farmoni 

qabul  qilingunga  qadar  aksiyadorlik  jamiyatlari  ustav  kapitali 

bo‘yicha  minimal  talablar  AQSh  dollarida  yoki  evroda  belgilangan 

edi.  O‘zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  2017-yil  29-

sentabrdagi 

PF-5197-sonli 

Farmoniga 

asosan 

aksiyadorlik 

jamiyatlari  ustav  kapitali  bo‘yicha  minimal  talablar  so‘mda 

belgilandi.  

Unga  ko‘ra,  yangi  tashkil  etiladigan  aksiyadorlik  jamiyatlari 

uchun  ustav  jamg‘armasining  eng  kam  miqdori  jamiyat  davlat 

tomonidan  ro‘yxatga  olingan  sanada  kamida  1,6  milliard  so‘mni 

tashkil  etishi  lozimligi  belgilab  qo‘yildi.  2008-yilda  bu  talab 

O‘zbekiston  Respublikasi  Markaziy  banki  kursi  bo‘yicha  400  ming 

AQSh  dollari  so‘m  ekvivalentida  edi.  2018-yil  1-avgustdan  esa  bu 

talab 400 million so‘mga pasaytirildi. 

Sug‘urta  sohasida  faoliyat  ko‘rsatuvchi  aksiyadorlik  jamiyat-

larida ustav kapitali miqdori quyidagicha belgilandi (13.1-rasm): 

 

 

13.1-rasm.