O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi tomonidan darslik sifatida tavsiya etilgan

 

12.2. Korporativ moliyani boshqarishning tashkiliy 

xususiyatlari va konsepsiyalari 

 

Bozor  iqtisodiyoti  sharoitida  pul  oqimlari  har  qanday 

korxonada boshqaruv obyekti hisoblanadi hamda har bir moliyaviy 

---

 

255 

qaror  pul  oqimlari  harakati  bilan  bevosita  yoki  bilvosita  bog‘liq 

holda qabul qilinishini ta’kidlashimiz lozim. Shundan kelib chiqqan 

holda aksariyat boshqaruvchilar o‘z funktsional vazifalarini amalga 

oshirish  jarayonida  moliya  xizmati  bilan  o‘zaro  hamkorlik  asosida 

faoliyatlarini  tashkil  etadi.  Bu  bog‘liqlik  bugungi  kunda  har  bir 

boshqaruvchidan  korporativ  moliyani  boshqarish  asoslari  haqida 

chuqur  bilimga  ega  bo‘lishni,  korporativ  tuzilma  oldida  turgan 

muammolarni  to‘g‘ri  va  o‘z  vaqtida  anglashni  hamda  o‘z  faoliyatini 

yuqoridagilardan kelib chiqqan holda tashkil etishni talab etadi. 

Yuqorida  qayd  etib  o‘tilganidek,  hozirgi  kunda  moliyaviy 

resurslarni boshqarish har bir korporativ tuzilma oldida turgan eng 

asosiy  va  strategik  vazifalardan  biri  hisoblanadi.  Bu  yo‘nalishning 

korporativ  moliyani  boshqarish  tizimida  strategik  ahamiyatga 

egaligi  moliyaviy  resurslar  va  boshqa  resurslar  (moddiy  resurslar, 

mehnat  resurslari  va  boshqalar)ni  jalb  qilishning  o‘zaro  bog‘liqligi 

bilan  izohlanadi.  Bunday  o‘zaro  bog‘liqlikning  qo‘yilgan  maqsadga 

muvofiq va samarali tashkil etilishi ko‘p jihatdan korporativ tuzilma 

moliyaviy  barqarorligini  belgilab  beradi,  shuningdek  faoliyatdan 

manfaatdor  bo‘lgan  mulkdorlar,  xodimlar,  kontragentlar,  davlat  va 

jamiyat  moddiy  farovonligi  o‘sishiga  xizmat  qilishini  alohida 

ta’kidlashimiz lozim.    

Bozor  iqtisodiyoti  sharoitida  moliyaviy  resurslarning  muhim 

ahamiyatga  egaligi  ularni  boshqarish  bo‘yicha  mustaqil  faoliyat 

sohasi  sifatida  korporativ  moliyani  boshqarish  tizimini  tashkil 

etishni shart qilib qo‘yadi. 

Korporativ  moliyani  boshqarishni  amaliy  nuqtayi  nazardan 

korporativ  tuzilma  pul  mablag‘larini  va  ularning  manbalarini 

boshqarish tizimi

 sifatida ko‘rib chiqish mumkin.  

Har  qanday  boshqarish  tizimi  kabi  korporativ  moliyani 

boshqarish  ham  o‘zining  obyektiga  va  subyektiga  ega  hisoblanadi. 

Bunda  pul  mablag‘lari  va  ularning  manbalari,  shuningdek 

korporativ  tuzilmalar,  xo‘jalik  faoliyatining  boshqa  ishtirokchilari, 

moliya  tizimining  turli  bo‘g‘inlari  o‘rtasida  yuzaga  keladigan 

moliyaviy 

munosabatlar 

boshqarish 

obyekti

 

hisoblanadi. 

Mulkdorlar,  moliyaviy  menejerlar,  mos  tashkiliy  tuzilmalar  va 

xizmatlar  korporativ  moliyani  boshqarish  tizimida 

boshqarish 

subyektlari

  sifatida  yuzaga  chiqadi.  Bunda  eng  asosiy  boshqaruv 

---

 

256 

subyekti  korporativ  tuzilma  mulkdorlari,  xususan  aksiyadorlik 

jamiyatlarida aksiyadorlardir. 

Korporativ  moliyani  boshqarishning  samarali  amal  qilishida 

huquqiy, tashkiliy, metodik, axborot, texnik, dasturiy ta’minotlarga 

va eng asosiysi kadrlar ta’minoti muhim hisoblanadi. Ularning har 

biri xususida quyida to‘xtalib o‘tamiz.  

Iqtisodiyotda  har  qanday  boshqaruv  tizimining,  xususan 

korporativ  moliyani  boshqarish  tizimining  faoliyat  yuritishi 

amaldagi