O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent kimyo-texnologiya instituti

Ishlab  chiqarish  ta’limining  faol  usullari. 
O‘quv-ishlab  chiqarish  ishlarini 
bajarishda  faollik  ya’ni  fikriy,  ongli  ravishdagi,  ijodiy  faollik  muhim  ahamiyatga 
ega.  U  talabalarda  o‘z  harakatlarini  ko‘rsatilgan  namuna  bilan  mos  ravishda  ongli 
ravishda  tuzatishlarida,  ijobiy  natijalarga  olib  keluvchi  faoliyat  usullarini  mustaqil 
tanlashlarida,  o‘z  mehnatlarini  rejalashtirish,  xatolarni  tahlil  qilish  va  tuzatishda 
namoyon  bo‘ladi.  Ishlab  chiqarishda  talabalarning  faolligi  –  bu  ularning  mashina, 
agregat,  qurilma  ishining  tashqi  belgilari  bo‘yicha  ichki  jarayonlarni  tasavvur 
qilishlari va ushbu belgilarining tahlili asosida zaruriy hollarda uni rostlash bo‘yicha 
maqsadga  muvofiq  qarorlar  qabul  qilish  qobiliyatidir;  bu  egallangan  faoliyat 
usullarini makbullashtirish, o‘zgaruvchan sharoitlarda mahorat bilan harakat qilish 
qobiliyatidir.  Ishlab  chiqarish  ta’limining  «faol»  usullariga  avvalambor  ishlab-
chiqarish texnik vazifalarini echish kiradi, ya’ni: 

 
ishlov berish, rostlash, sozlash ishlari; 

 
-dastur  bilan  boshqariladigan  avtomatlashtirilgan  jihozlar  uchun 
boshqaruv dasturlarini ishlab chiqish va sozlash; 

 
-mashinalarning  kinematik  va  prinsipial  sxemalaridan  foydalanib, 
ishlash tartibotlari va parametrlarini aniqlash; 

 
jihozlarni o‘rnatish sxemalarini ishlab chiqish; 

 
ishlov  berish,  yig‘ish,  rostlash  bo‘yicha  texnologik  jarayonlarini 
mustaqil ravishda ishlab chiqish. 
Ishlab chiqarish ta’limi ustasi tomonidan taklif etilgan yoki talabalar mustaqil 
ishlab chiqqan bir necha texnologik jarayondan eng maqbulini tanlash; 
- ish vaqti, materiallar, energiyani tejash bo‘yicha takliflarni ishlab chiqish va 
hokazo. 
Ishlab  chiqarish  ta’limining  «faol»  usullariga  shuningdek  turli  xil  ishlab 
chiqarish  vaziyatlarida  mustaqil  qaror  qabul  qilishga  va  echishga  yo‘naltirilgan 
maxsus  mashqlar  ham  kiradi.  Bunday  mashqlar  talabalarni  haqiqiy  sharoitlarda 
yuzaga  keluvchi  o‘xshash  vaziyatlarda  harakatlarga  tayyorlaydi.  Mashq  uchun 
mashinada ish sharoitini u yoki bu darajada o‘xshatuvchi, shuningdek muayyan ish 
joyida  yuzaga  keluvchi  texnologik  tartibotning  asosiy  buzilishlari  vaziyatini 
yaratish zarur. Bunday vaziyatlar texnologik vazifalar deb ataluvchi topshiriqlarda 
berilishi mumkin.