O‘zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent farmatsevtika instituti “tasdiqlandi”

Bolalarga mo‘ljallangan dori turlari tasnifi

 

    Agregat holatiga qo‘ra bolalar amaliyotida qo‘llaniladigan dori turlari suyuq, qattiq, yumshoq va gazsimonlarga tasniflanadi.

    Dorilarning faolligi ular qaysi dori shaklida berilganiga bog‘liq bo‘ladi.     

   Bolalarga dorilar har xil yo‘llar bilan yuborilishi mumkin: peroral, parenteral, rektal, ingalyasion. Ulardanasosiy yo‘l – peroral, chunki bu yo‘l bola uchun tabiiy va qo‘lay hisoblanadi. SHuning uchun bolalarga yaratiladigandorilarni asosiy qismi peroral dori turlaridan tashkil topgan.

    Lekin bu yo‘lning kamchiliklari ham bor:

-         dorilarni ichak-oshqozon sistemasida parchalanishi;

-         yoqimsiz organoleptik  xossalarga ega bo‘lgan dorilarni berishda qator muammolarni mavjudligi.

    Parenteral yo‘l bilan dorilarni bolalarga yuborish, ularni  terapevtik ta’sirni tez namoyon bo‘lishi,  parchalanmasligi, ularni ekstremal holatlarda qo‘llash mumkunligi bilan ajralib turadi. Lekin qator kamchiliklari ham mavjud: infeksiya tushish va mushak-nervlarni jarohatlanishi mumkinligi, yuborilganda og‘rik chaqirishi.

     SHuning uchun, bu yo‘l bolalar amaliyotida  o‘tkir zaruriyat bo‘lgandagina qo‘lanish lozim.

     YUqoridagilarni hisobga ogan holda hozirgi paytda dorilarni rektal yo‘li bilan yuborishga katta e’tibor beriladi. Bolalarga rektal yo‘li bilan dori-larni  qo‘llash ularni tez so‘rilishiga, fermentlar ta’sirida yo‘qolmasligi, ichak-oshqozon sistemasiga dorilarni mahalliy salbiy reaksiyalari yo‘kligi, dorilarni yoqimsiz organoleptik xususiyatlari bilinmasligi, og‘riqsizlik  bilan ajralib turadi.

      Ingalyasion yo‘l bilan dorilarni tanaga kiritish ham qator afzalliklarga ega: tez so‘rilishi, fermentlarni ta’sirini yo‘qligi. Lekin propellentlarni mahaliy ta’siri namoyon bo‘lishi mumkin.

         YUqoridagilarni hisobga olib, hozirgi paytda,  bolalarga mo‘ljallangan  dori turlarini rivojlanishi  asosan ikkita  yo‘l  bilan - peroral va rektal dori turlarini yaratish bilan  bog‘liq.     

       Bolalarga mo‘ljallangan dori turlari faqat dozasi bilan  farq qilmay balki bir necha talablarga javob berish kerak:

     1. Dori moddalarni  yuqori  terpapevtik  ta’sirini  ta’minlab, ularning salbiy ta’sirini mumkin darajada kamayishini ta’minlash;

     2. qo‘llanilishi bola uchun qulay, tabiiy, iste’mol qilishda  og‘riq chaqirmasligi, dori moddalarni (ayniqsa peroral dorilarni) yoqimsiz organoleptik  xususiyatlari  niqoblangan bo‘lishi kerak;

     3. YOshi 7-8 yildan oshmagan bolalarning  yutish refleksi to‘liq rivojlanmaganligi uchun, bolalarga mo‘ljallangan dori turlarining asosiy qismi suyuq  dori shaklida bo‘lishi maqsadga muvofiqdir;

3. 
   YAngi tug‘ilgan chaqaloqlarning immunitet kuchlari  to‘la  rivoj-lanmaganligi,  ularga  beriladigan  hamma dori turlarini steril bo‘lishini talab qiladi.