O‘zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent farmatsevtika instituti “tasdiqlandi”

Korxona farmakopeya maqolasi, KFM (FSP) - ayrim korxona texnologiyasi va dori vositasining aniq tarkibi hisobga olingan holda dori vositasining sifatini nazorat qilish usullari va ko‘rsatkichlardan iborat bo‘lgan, farmakopeya qo‘mitasi tomonidan tasdiqlangan sifat standarti.

O‘RSSV 1995 yil 2 iyundagi 250 sonli buyrug‘iga asosan O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligi tarkibida “Dori vositalari va tibbiy texnika sifatini nazorat qilish bosh boshqarmasi” tashkil etildi. Boshqarmaning asosiy vazifalari:

1.   Dori vositalari, diagnostika vositalari, tibbiy texnik va tibbiy buyumlar sifati ustidan davlat nazoratini oshirish.

2.  Dori vositalar, tibbiy buyumlar, davolash oziq-ovqatlari va tibbiy texnikani ekspertizadan o‘tkazuvchi, standartlashtiruvchi, ro‘yxatidan o‘tkazuvchi va sertifikatsiyalovchi muassasalar va tashkilotlar faoliyatini muvofiqlashtirish. chet eldan keltirilgan dori vositalarini sifatini nazorat qilish. Dori vositalari va tibbiy buyumlarining Davlat reestri - tibbiet amaliyotida ishlatish uchun ruxsat etilgan dori vositalari va tibbiyot buyumlari ro‘yxatidan iborat rasmiy hujjat.

GMP standarti (Good Manufacturing Practic – yaxshi ishlab chiqarish amaliyoti) - Dori vositalarini, tibbiyot buyumlarini, BFQlarni ishlab chiqarilishiga, sifatini nazorat qilishga bo‘lgan talablar, qoidalar, me’yorlarning tizimidir..

2.Dorilarining yaratilishi xaqidagi birinchi ma’lumotlar qadimgi xalqlar (misrliklar, xitoyliklar, xindlar)ning yozma ma’nbaalaridan bizgacha etib kelgan. Qadimgi zamonlarda insoniyat shifobaxsh vosita sifatida o‘simliklar va tabiiy mineral moddalardan foydalanib, ular tabiatda qaysi xolatda uchrasa shu xolatda qo‘llanilib kelingan. Greklarning farmatsevtik texnikasi misrliklarnikidan yaxshiroq rivojlangan bo‘lib, ular suvni tozalash maqsadida, uni xaydab iste’mol qilishgan.

Dori tayyorlash bilan shug‘ullanadigan xar bir shaxsning o‘z xonalari bo‘lib, ularda xom ashyo g‘amlab saqlanar, uning nomi esa «apotece» (ombor) bo‘lib, keyinchalik bu nomdan xozirgi apteka so‘zi kelib chiqqan.

Qadimgi Rimda dori tayyorlash rivojlanib, Klavdiy Galen (131—201 yy e.a.) shu davrda ma’lum bo‘lgan dorilarning tayyorlanishi bo‘yicha tasnifladi. U kukunlarni, xab dorilarni, sovunlarni, surtmalarni, malxamlarni, yig‘malarni, damlama, nastoyka, qaynatmalarni, eritmalarni tayyorlanishini yoritgan. Galen tomonidan tasvirlangan preparatlar galen preparatlari deb ataladi Mashhur olim Abu Ali ibn Sino 1020 yilda 5 jildlik “Al-qonun” (“Tib qonunlari”) kitobini yozadi. Bu kitobning II jildi oddiy, V jildi esa murakkab dorilarga bag‘ishlangan. Kitobning II jildida o‘simlik va xayvonlardan olingan va tibbiyotda ishlatiladigan maxsulotlar xamda mineral moddalardan 811 tasi tavsiflangan.