O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Internet veb-saytlari 

1.

 

  Rambler-http ://www/rambler,  ru/; 

2.

 

  www.UzReport.com 

3.

 

  www.Hamkor.uzpak.uz 

4.

 

  www.tashkent.uz 

 

 

 

 

 

---

109 

 

V-BOB. LAZZATLI  MAHSULOTLAR 

5 . 1 .   C ho y  va   c ho y  ic himlik la r i  

Choy. 

Choy 

yoqimli 

ta‟mi 

va 

xushbo„yligi, 

shuningdek, 

sog„lomlashtiruvchi  hamda  parhez  xususiyatlari  tufayli  juda  keng  tarqalgan 

ichimlik  hisoblanadi.  Choyning  sifati  ko„k  choy  bargining  ximiyaviy  tarkibiga 

bog„liq.  Ko„k  choy  bargi  tarkibida:  choyga  ta‟m,  rang  va  shira  beradigan  dubil 

moddalari;  asab  tizimini  ko„zg„atuvchi  kofein;  choyga  yoqimli,  xushbo„y  hid 

beradigan  efir  moyi  bo„ladi.  shuningdek,  choy  bargi  tarkibida  oqsillar, 

uglevodlar,  kislotalar,  pektin  va  mineral  moddalar,  vitaminlar  va  fermentlar  bor. 

Tayyor choyning sifatiga, shuningdek, ko„k bargga ishlov berish usuli ham ta‟sir 

qiladi.  Ishlov  berish  usuliga  ko„ra  bayxa  (sochma)  va  presslangan  choy  (taxta 

choy  va  tosh  choy)  larga  bo„linadi.  Rangiga  ko„ra  choy  famil  hamda  ko„k; 

o„stirilgan  joyiga  ko„ra-  gruzin,  ozarbayjon,  krasnodar,  hind,  tseylon  choyi  va 

boshqa turlarga bo„linadi.  

Bayxali  famil  choy

  o„simlikning  uchidagi  yosh,  rivojlanmagan  barglari 

(fleshlar)  dan  tayyorlanadi.  Terib  olingan  barglar  sifatiga  qarab,  navlarga 

ajratiladi,  so„litiladi,  buraladi,  fermentatsiya  qilinadi  va  quritiladi.  So„litish 

jarayonida  xlorofill  qisman  buziladi,  kraxmal  va  oqsil  parchalana,  dubil 

moddalari  nordonlasha  boshlaydn.  Buralgan  barg  shama  shakliga  kiradi,  bunda 

barg  xujayralari  buziladi,  ulardan  shira  ajralib,  bo„tun  bargni  ho„llaydi.  Fer-

mentatsiya  nisbiy namligi  yuqori bo„lgan issiq xonada o„tkaziladi.   

Fermentatsiya  vaqtida  buralgan  choy  barglarida  choyni  xushbo„y 

qiluvchi  efir  moyi  hosil  bo„ladi;  dubil  moddalarining  miqdori  kamayadi; 

xlorofillning  buzilishi  natijasida  bargning  rangi  o„zgaradi  (qizg„ish-jigar  rangga 

o„ta  boshlaydi).  Quritilgandan  keyin  shamalar  qora  rangga  kiradi.  Choyning 

ta‟mi,  xushbo„yligi,  achchiqligi  va  shirasi  xuddi  shu  fermentatsiya  jarayoniga 

bog„liqdir.  Bayxali  famil  choy  -  eng  ko„p  tarqalgan  choydir;  u  yaxshi  ta‟mli  va 

xushbo„y bo„lib, damlaganda tilla-jigar  rangli  achchiq rang beradi.  

---

110 

 

Bayxali  ko‗k  choy

  bayxali  famil  choy  xom  ashyosidan  tayyorlanadi, 

ammo  tayyorlash  jarayonida  choy  bargi  so„litilmaydi  va  fermentatsiya 

qilinmaydi.  Buning  o„rniga  choy  bargi  bug„latiladi.  Bayxali  ko„k  choy 

damlamasining  rangi  och-sariq, ta‟mi nordon va anquvchan hidli  bo„ladi.  

Choy  ichimliklari

.  Choy  ichimliklari  ba‟zi  mevalar,  rezavorlar  va 

o„simliklarning  quritilgan  barglaridan  tayyorlanadi.  Quritilgan,  qovurilgan 

hamda  patoka  va  qand  sharbati  bilan  to„yintirilgan  meva  va  rezavorlar  har  xil 

(malina,  qulupnay,  limon)  essentsiyalari  bilan  xushbo„ylantiriladi,  damlama-

sining  intensivligini  oshirish uchun unga tsikoriy qo„shiladi.  

Choy  quruq,  toza,  yaxshi  shamollatib  turiladigan,  havosining  nisbiy 

namligi  70  -  75%  dan  oshmagan  xonalarda  saqlanadi

. 

Garantiyali  saqlanish 

muddati  choyning  fabrikadan  chiqqan  vaqtidan  boshlab-  6  oy.  shu  muddat 

o„tgandan  keyin  kelgusi  saqlash  muddati  yoqi  darhol  sotilishi  kerakligi 

belgilanishi  kerak.  Choy  ichimliklari  100,  150,  200,  250  v  a  300 

g

  dan  qog„oz

 

pachkalarga  joylanadi.  Ular  ham tabiiy  choy kabi saqlanadi.