O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti



Download 2,17 Mb.
Pdf ko'rish
bet222/416
Sana02.01.2022
Hajmi2,17 Mb.
#309226
1   ...   218   219   220   221   222   223   224   225   ...   416
Bog'liq
Tovarshunoslik. O‘quv qo‘llanma

Kanoptola (penka), kanop va jut 

ko„proq arqon, qop va tara gazlamalari, 

ip va shunga o„xshash buyumlar ishlab  chiqarishda ishlatiladi. 

Jun 

har  xil  hayvonlar  jun  qoplamidan  olingan  toladir.  Uning  asosiy  qismi 

(97-98%)  qo„ylardan,  kamrog„i  (2%gacha)  echkilardan  olinadi.  Kimyoviy 

tarkibi  bo„yicha  oqsilli  tolalarga  kiradi.  Shuning  uchun  asosini  keratin  oqsili 

(90%) 

tashkli 


etadi. 

Keratinning 

mikromolekulalarida 

ko„ndalang 

bog„lamlarning  mavjudligi  jun  tolalarini  yuqori  darajada  elastikligi  bilan 

tavsiflanadi.  Peptid  bog„lamlarining  mavjudligi  esa  kislotalar  ta‟siriga  yuqori 

darajada barqaror va ishqorlar ta‟siriga  chidamsizligini  belgilab  beradi. 

Jun  tolaning  shakli  silindrik  bo„lib,  qipiqli,  pardali  (qobiqli),  o„zakli 

(kapsli)  qatlamlardan  tuzilgan.  Tolaning  bunday  tuzilishi  jun  qoplami  (tivit, 

qiltiq  va  o„lik  junlar)  ga  har  xil  ta‟sir  etadi.  Junlar  bir  xil  (asosan,  bir  xil  tolali), 




275 

 

aralash  (har  xil  tolali-  tivit,  qiltiq  va  o„lik  junli)  bo„ladi.  Tolalar  ingichka,  yarim 



ingichka,  yarim  dag„al  turlarga  bo„linadi.  Junlar  esa  -  mayin,  yarim  mayin, 

yarim  dag„al hamda dag„al guruhlarga  ajratiladi. 



Mayin 

junlar tivitning bir xil, 



yarim mayin 

junlar biroz yo„g„onroq tivit va 

oraliq  jun  tolalaridan, 

yarim  dag‗al 

junlar  esa  qo„y  zotlariga  qarab  bir  xil  va 

aralash  bo„lib,  turli  uzunlikdagi  qiltiqli  va  oraliq  jun  tolalaridan  hamda 

dag‗al 

junlar  har xil  jun  tolalari  (qiltiq,  oraliq va olik junlar)dan  tuzilgan. 

Jun  tolalarining  cho„zilishi  25-50%,  gigroskopikligi  17-15%,  uzilish  yuki 

11  -19  sN/teksga  teng.  Uning  tolalari  quyidagi  xususiyatlari  bilan  tavsiflanadi: 

uzunligi  va  ingichkaligi,  mustahkamligi,  cho„ziluvchanligi,  kigizlanishi, 

gigroskopikligi,  issiqqa,  yorug„lik  va  atmosferaga  chidamliligi,  kimyoviy 

barqarorligi  hamda mikroblar  ta‟siriga chidamliligi. 

Jun  tolalari  boshqa  tolalarga  nisbatan  egik-bukikligi  va  kigizlanish 

xususiyatlari  bilan  ajralib  turadi,  har  xil  gazlamalar  hamda  boshqa  buyumlar 

olishda ishlatiladi. 



Tabiiy  ipak. 

Ipak  qurtlarining  pillasidan  olinadi.  Pillani  chuvitib 

olinadigan  iplarning  bir  nechasi  birgalikda  qo„shilib  ipak  xom  ashyosining  ipini 

tashkil  etadi. Ularning  uzunligi  600 dan 1500 m.gacha yetadi. 

Pilla  iplarining  tarkibi  fibroin  (70-80%)  va  seretsin  (20-30%)  oqsillaridan 

tuzilgan.  Undan  tashqari,  tarkibida  kam  miqdorda  mineral  va  (1-1,7%),  yog„ 

mumli  moddalar (0,5-3,2%) hamda pigmentlar  ham mavjud. 

Tabiiy  ipaklar  katta  uzunlikka  ega  bo„lganligi  sababli  yigirilmaydi. 

Ularning  uzilishdagi  mustahkamligi  o„rtacha  8-10  sN/teks,  elementar  iplarning 

mustahkamligi  3-4  sN/teksga,  gigroskopligi  11%,  uzilishdagi  cho„zilishi  20-

22%  ga  teng  va  termik  barqarorligi  100-  110°C  ni  tashkil  etadi.  Ipaklar 

ko„ylakbop,  bluzkabop  gazalamalar,  tikish  iplari  va  boshqa  buyumlar  ishlab 

chiqarishda ishlatiladi. 

Kimyoviy  tolalar. 

Birlamchi  materiallari  bo„yicha  ikki  kichik  sinfga 

bo„linadi:  sun‟iy va sintetik. 



276 

 

Sun‘iy  tolalar 

ikki:  organik  hamda  noorganik  guruhga  bo„linadi. 


Download 2,17 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   218   219   220   221   222   223   224   225   ...   416




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish