O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

1 7 . 2 .   T ik ilg a n  va   trik o ta j  buyumla r n ing   is te ‘mo l 

xus us iya tla ri  ha mda   s ifa tini  s ha k lla ntiruvc h i  o milla r  

Kiyimlarning  iste‟mol  xususiyatlari  ularni  loyihalash,  tayyorlash  va 

qo„shimcha  pardozlash  jarayonlarida  shakllanadi.  Kiyimlarning  iste‟mol 

xususiyatlari  va  sifati  quyidagi  omillarga  bog„liq:  ishlatiladigan  materiallarning 

xususiyatlari,  loyihalash  hamda  tayyorlash  sifatlari  (bichish,  tikish  va 

pardozlash). 

Kiyim  ishlab  chiqarish  uchun ishlatiladigan materiallar. 

Kiyim ishlab 

chiqarishda 

har 

xil  materiallardan  foydalaniladi.  Ularning  assortimenti 

xomashyosi,  ishlab  chiqarish  usuli,  ishtatilishi  bo„yicha  xilma-xil  bo„lib,  asosiy, 

qo„shimcha  (astar,  qotirma,  tugma,  piston  va  sh.k.),  issiq  tutadigan  (sovuq 

o„tkazmaydigan),  qismlarni  birlashtiradigan  materiallarga  bog„liq  bo„ladi. 

Asosiy  materiallarga  har  xil  tola  tarkibli  gazlama,  trikotaj,  mato,  noto„qima 

material,  tabiiy  va  sun‟iy  charm,  mo„yna,  plyonka,  rezina va plyonka qoplangan 

gazlamalar  kiradi. 

Qo„shimcha  materiallarga  bortli  va  tukli  gazlamalar-  doka;  qotirish  uchun 

noto„qima  material,  kolenkor;  issiq  tutadigan  materiallarga-  vatin,  paxta, 

porolon,  tabiiy  va  sun‟iy  mo„ynalar;  qismlarni  birlash-tiruvchilarga-  tikish  ipi, 

yelimli  hamda  termoplastik  materiallar;  kiyim-kechak  ashyolariga  –  tugma, 

ilgak,  halqa,  knopka  va  boshqalar  kiradi.  Bu  materiallarga  ishlatilishiga  qarab 

har  xil  talablar  (gigiyenik,  mustahkamlik,  estetik  va  boshq.)  qo„yiladi.  Asosiy 

---

292 

 

materiallar  kiyimlarning  yuza  qismi  va  astari;  qo„shimcha  materiallar  -  karkas 

tuzish,  qattiq  shakl  berish  hamda  qismlarni  yanada  mahkamlash;  issiq  tutadigan 

materiallar  sovuq  o„tkazmaslik;  kiyim-kechak  ashyolari  va  pardozlovchi 

materiallar  qo„shimcha pardozlar uchun ishlatiladi.