O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

As o s iy  a da biyo tla r : 

1.

 

 Normahmatov  R.  Va  boshq.  «Tovarshunoslik».  Oliy  o„quv  yurtlari  uchun 

darslik. T.: Mehnat, 2004.  

2.

 

 Орловский Э.И. и др. «Товароведение культтоваров». М.: Экономика, 

2001. 

3.

 

 Zokirov  M.D.  Otamurodov  K.A.  va  boshq.  «Hayvonlar  xom  ashyosi 

tovarshunosligi»  T.: Eldanur,  1999. 

4.

 

 Козюлина  Н.С.  «Товароведение  непродовольственных  товаров».  М.: 

Дашков и К, 2002. 

 

Internet veb-saytlari 

1.

 

 Rambler-http ://www/rambler,  ru/; 

2.

 

 www.Google.ru 

---

271 

 

3.

 

 www.Referat.ru 

 

---

272 

 

XVI-BOB. TO‗QIMACHILIK  TOVARLARI 

1 6 . 1 .   T o ‗qima c hilik   to la la ri   ha qida   umumiy  tus hunc ha  

To„qimachilik  tolalari  deb,  chegaralangan  uzunlikdagi,  ingichka 

to„qimachilik  buyumlari  ishlab  chiqarish  uchun  yaroqli  bo„lgan  egiluvchan 

jismga  aytiladi.  To„qimachilik  buyumlarining  birlamchi  elementi  to„qimachilik 

tolasi  hisoblanadi.  Tolalar  ko„pincha  kalavalarga  aylantiriladi  va  ulardan 

to„qimachilik  buyumlari  tayyorlanadi.  Mayda  bo„lakchalarga  bo„linmaydigan 

yakka  tolalar  (paxta,  zig„ir)  elementar  yoki  (poliamidli,  poliefirli  va  boshq.) 

monoiplar  deyiladi.  Elementar  lolalardan  tuzilgan  ayrim  tolalar  texnik  (zig„ir, 

jut)  va  kompleksli  tolalar  (bir  necha  filament  iplardan  tuzilgan  kimyoviy  iplar) 

deb ataladi. 

Tolalar  birlamchi  to„qimachilik  materiallariga  kiradi  va  to„qimachilik 

tovarlarning  iste‟mol  xususiyatlarini  shakllantiruvchi  asosiy  omillardan  biri 

hisoblanadi.  Shuning  uchun  ularining  asosiy  xususiyatlari  qalinligi,  ingichkaligi 

va 

uzunligi, 

egiluvchan-buki-luvchanligi,  cho„ziluvchanligi,  yopishqoqligi, 

gigroskopikligini  bilish  muhim  ahamiyatga  ega.  Kalavaning  qalinligi  tolaning 

qalinligiga,  buyumning  qalinligi  esa  kalavaning  qalinligiga  bog„liq  bo„ladi 

hamda buyumlarning  iste‟mol xususiyatlariga  har xil  ta‟sir etadi. 

To„qimachilik 

buyumlarining 

mustahkamligi 

tolalarning 

mustah-

kamligiga  bog„liq.  Ularning  cho„ziluvchanligi  tashqi  mexanik  ta‟sirlarga 

qarshilik  ko„rsatishini  oshiradi,  ishlatish  paytida  esa  qulayliklaryaratadi.  Undan 

tashqari,  cho„zilgandan  so„ng  yana  joyiga  qaytish  xususiyati  buyumlarning 

xizmat  muddatini  oshiradi.  Buyumlarning  momiqligiga  tolalarning  egik-

bukikligi  va  yopishqoqligi  sabab  bo„ladi.  Ularning  uzunligi  hamda  ingichkaligi 

bir xil  bo„lsa, sifatli tayyor buyumlar  tayyorlanadi. 

To„qimachilik  tolalari  yuqorida  ko„rsatilgan  xususiyatlaridan  tashqari, 

yana  boshqa  xususiyatlari  (fizik-mexanik,  kimyoviy-biologik  va  boshq.)  bilan 

ham  ajraladi.  To„qimachilik  buyumlari  ishlab  chiqarishda  tuzilishi,  tarkibi  va 

xususiyatlari  bo„yicha har xil  bo„lgan tabiiy  hamda kimyoviy  tolalar  ishlatiladi. 

---

273