O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi toshkent davlat texnika universiteti

Plyonkali tahlil. Mineral yuzasida hosil bo‘ladigan rangli plyonkalar reaktivlardan rangli ionlarning adsorbtsiyalanishi natijasida paydo bo‘ladi. Karbonatlarni aniqlash uchun quyidagilardan foydalaniladi: SaSOz + Su(NO₃)₂ reaksiyasi natijasida mis oksidining havo rangli plyonkasi olinadi. Bu tahlilni silliqlash vaqtida yoki silliqlangan anshliflarda olib borish maqsadga muvofiq. Bu usulda minerallarning anshlif yuzasida tarqalishi va ularning nisbiy miqdorlari aniqlanadi.

Tasvirga tushirish usuli. Bu usul reaksiyalari silliqlangan anshlif yuzasidagi ma’dan hosil qiluvchi minerallar tarkibiga kiruvchi kimyoviy elementlarni tashxislash va ularning tarqalish yuzalarini aniqlash maqsadida qo‘llanadi. Reaksiya giposulfat eritmasi bilan ishlov berilgan fotoqog‘ozda bajariladi (20 – 40 min. davomida eritmaga solib qo‘yib, keyin suvda yuviladi va quritiladi). Reaksiya namoyon bo‘lishi uchun qog‘ozning jelatinlangan qatlami erituvchilarga solib qo‘yiladi (erituvchi izlanayotgan mineralni eritishi kerak), keyin ma’danning silliq yuzasi yoki shlifga zich qilib siqib qo‘yiladi va erish uchun kerakli vaqtgacha ushlab turiladi. Tasvir mineral tarkibiga kiruvchi elementlar bilan rangli reaksiya hosil qiluvchi reaktivlar yordamida paydo qilinadi (erimaydigan tuzlar ham hosil bo‘ladi). Juda yomon eruvchi minerallarning yuzalariga oldindan ishlov beriladi (masalan, xalkopirit va sfaleritlarning sayqallangan yuzasi «sarskaya vodka» bug‘lari bilan to‘q jigarrang qoplama paydo bo‘lgunicha ishlov beriladi). Ba’zi hollarda elektr toki ham ishlatiladi.

Tasvir olish usulidan kimyoviy elementlarning va ulardan tashkil topgan minerallarning silliqlangan shliflardagi tarqalish qonuniyatlarini namoyon qilish uchun foydalaniladi.