O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta'lim vazirligi toshkent moliya instituti sanjar Sobirjonov

V-BOB. TASHKILOTDAGI MULOQOT
 
ODOBI
 

---

59 
 
-
 
bajarilgan qarorlarga oid ma‘lumotlarni tartibga solish va saqlash. 
Tashkiliy  muloqotlarni
  (kommunikatsiya  lotincha  communicatio  so‗zidan 
yasalgan  bo‗lib,  ―
aloqa  uzataman”  ,  “muloqot  qilaman
‖  degan  ma‘noni 
bildiradi) amalga oshirish mazkur faoliyatning asosiy  usulidir. 
Tashkiliy kommunikatsiyalar tizimi  anchagina  murakkab bo‗lib, bir qator  
belgilarga ko‗ra tasniflanuvchi ko‗p turlarni o‗z ichiga oladi (
5.1-
 
rasm
). Vertikal 
kommunikatsiyalar  pog‗onalar  o‗rtasida  axborot  ayirboshlashni  ko‗zda  tutadi. 
Bunda  pastdan  yuqoriga  (master-sex  boshlig‗i-rahbar)  va,
 
aksincha,  yuqoridan 
pastga qarab boradigan kommunikatsiyalar mavjud. Gorizontal kommunikatsiyalar 
tashkilotningg  bo‗linmalari  (savdo  bo‗limi-hisobxona)  yoki  ijrochilar  o‗rtasida, 
shuningdek,  sheriklar  (firmalar,  uyushmalar  va  sh.k.b.lar)  o‗rtasida  aloqa 
bog‗lashdan iborat. 
Muayyan  kommunikatsiya  odatda  belgilarning  yig‗indisidan  iborat  bo‗ladi. 
Masalan,  korxona  bo‗linmalari  rahbarlarining  yig‗ilishini  firma  ichidagi,  rasmiy, 
vertikal,  verbal  va  noverbal  kommunikatsiya  deb  atasa  bo‗ladi.  Bundan  tashqari, 
menejmentda  kommunikatsiyalar  turli  usulda  amalga  oshiriladi,  ularni  quyidagi 
guruhlarga bo‗lish mumkin: 
-
 
anglovchi (ma‘lumot etkazish yoki almashish uchun); 
-
 
ekspressiv (his-tuyg‗ular, qarashlar, baholashlar to‗g‗risida); 
-
 
ishontiruvchi  (mijozga  ta‘sir  o‗tkazish  maqsadini  ko‗zlovchi  yoki 
aksincha); 
-
 
ijtimoiy-urflarga oid  (muloqot me‘yorlariga rioya qilish uchun); 
-
 
so‗z orqali ifodalanmaydigan(boshqa har qanday kommunikatsiyalar). 
Tashkilotdagi  kommunikatsiyalar  quyidagi  vazifalarni  bajarishga  xizmat 
qiladi: 
-
 
xabardor  qilish
  –  rost  yoki  yolg‗on  ma‘lumot  berish,  qaror  qabul  qilish 
uchun  zarur  axborotni  topshirish,  bo‗lg‗usi  qarorlarni  muvofiq  holga  keltirish  va 
chamalash; 
-
 
motivga  oid
 
–    ishontirish,  tanbeh  berish,  iltimos  qilish,  buyurish  va 
h.k.z.yo‗llar bilan xodimlarni muayyan ishni bajarish va yaxshilashga undash; 

---

60 
 
-
 
nazorat  qilish
 
–  mansab  pog‗onalari  yoki  rasmiy  bo‗ysunuvchanlik 
asosida turli usullar bilan xodimlarning axloqi va fe‘l-atvorini kuzatib borish; 
-
 
ekspressiv 
– his-tuyg‗u va kechinmalarni, voqea-hodisalarga munosabatni, 
ijtimoiy ehtiyojlar qanday qondirilayotganini jonli ifodalashga ko‗maklashish.