Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent

Bojxonatariflarinikiritishniyoqlovchimutaxassislarfikrigakoʻra

importtariflari:

mamlakat mudofaa sanoatini himoya qilish imkonini beradi;

mamlakatda bandlilik darajasi oʻsishini ta’minlaydi va yalpi talabni ragʻbatlantiradi, importning nisbatan cheklanishi natijasida sof eksport oʻsadi va joriy operatsiyalar boʻyicha toʻlov balansi holati yaxshilanadi;

milliy iqtisodiyotdagi yangi tarmoqlarni himoya qilish uchun zarur;

davlat byudjeti daromadlarini toʻldirish manbai boʻlib xizmat qiladi;

milliy ishlab chiqaruvchilarni demping koʻrinishidagi chet el raqobatidan himoya qiladi;

iqtisodiyot tuzilishini qayta qurishni boshqarish vositasi hisoblanadi va ular yordamida mamlakat iqtisodiyotidagi ilgʻor siljishlar ragʻbatlantiriladi va h.k.

Mamlakatlarda ta’rif mexanizmi orqali tashqi savdo siyosatini yuritish, birinchi navbatda ushbu mamlakatning asosiy tarmoqlari va yangi ishlab chiqarish sohalarining himoyalanganligiga ta’sir qiladi. Oʻzbekistonda avtomobilsozlik yangi va istiqbolli soha (tarmoq) hisoblanadi va tabiiyki, tarifli himoyaga muhtoj. Tarmoqni tarifli himoyalanishining haqiqiy darajasini quyidagi misolda koʻrib chiqamiz. Masalan, Oʻzbekistonda yangi mashinalar uchun import boji 40 foizni tashkil qilsin. Ushbu mashinani ishlab chiqarish uchun zarur boʻladigan ehtiyot qismlar asosan chetdan keltirilsin va unga import boji 25 foiz miqdorida oʻrnatilsin. Bir dona mashinaning narxi 10000 AQSh dollariga teng boʻlsa, ya’ni bitta avtomobil uchun zarur boʻlgan ehtiyot qismlarining narxi 7000 dollar, qoʻshilgan qiymat esa 3000 dollarni tashkil etsin.

Avtomobil importiga 40 foiz tarif belgilanganligi uchun har bir avtomobil narxi 4000 dollarga oʻsib, tarif bilan birga 14000 dollarni tashkil etadi. Ehtiyot qismlar importiga 25 foizli tarif kiritilishi ularga qilinadigan xarajatlarni 1750 dollarga oshirib 8750 dollarga yetkazadi. Oqibatda mahsulot birligiga ehtiyot qismlar xarajati 1750 dollarga oshdi. Qoʻshilgan qiymat esa 2250 dollarga (4000-1750 = 2250) oʻsdi. Shunday qilib, tarif kiritilgandan soʻng mahsulot birligiga toʻgʻri keladigan qoʻshilgan qiymat 5250 dollarni (3000 + 2250 = 5250) tashkil etdi.

Endi esa soha (tarmoq)ning samarali himoyasi formulasidan foydalanamiz.