Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent

Kredit kanali pul-kredit siyosatining asosiy ta’sir kanallaridan biri boʻlib, ushbu kanal orqali foiz stavkasi iqtisodiyotning real sektoridagi jarayonlarga oʻz ta’sirini koʻrsatadi. Mazkur kanalning samaradorligi koʻp jihatdan kredit resurslariga boʻlgan talab va taklifning Markaziy bank foiz stavkalarining oʻzgarishiga nisbatan ta’sirchanligiga bogʻliq hisoblanadi.

Bugungi kunda iqtisodiyotdagi pul massasi oshishining asosiy qismi kredit kanali hissasiga toʻgʻri kelganligi bois, uning oʻzgarishi ichki bozordagi narxlar darajasiga oʻzining salmoqli ta’sirini koʻrsatadi.

Xususan, 2017-yil birinchi yarim yilligida tijorat banklari tomonidan iqtisodiyotning real sektorini kreditlash hajmlarining sezilarli

darajada oshirilishi pul massasi oʻsish sur’atining tezlashishi va iqtisodiyotdagi inflyatsion bosimning kuchayishiga olib keldi.

Iqtisodiyotni kreditlash darajasini barqarorlashtirish maqsadida 2017-yilning ikkinchi yarmidan Markaziy bank tomonidan qayta moliyalash stavkasi 14 foizgacha oshirilib, pul-kredit siyosati qat’iylashtirildi. Bu esa, oʻz navbatida, kredit resurslari foiz stavkalarining oshishiga olib keldi.

Shuningdek, umumiy depozit va kreditlar tarkibida xorijiy valyutadagi depozit va kreditlar ulushining yuqoriligi hamda xufyona iqtisodiyotning mavjudligi kabi omillar iqtisodiyotni kreditlash hajmiga ta’sir koʻrsatishga asoslangan pul-kredit siyosatining samaradorligini sezilarli darajada pasaytirmoqda.

Oʻz navbatida, tijorat banklari tomonidan kreditlarni bozor shartlari asosida berilmasligi, ya’ni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish davlat dasturlari doirasida imtiyozli va maqsadli kreditlar berilishi kredit kanali samaradorligining pasayishiga sabab boʻlmoqda.

Bunday holatlarda Markaziy bank tijorat banklariga nisbatan prudensial nazorat talablarini kuchaytirish va pul-kredit siyosatining instrumentlaridan oqilona foydalanish asosida milliy valyutadagi kredit va depozitlarning jozibadorligini oshirish siyosatini faol ravishda olib borishni koʻzda tutmoqda.

Markaziy bankning foiz siyosatini amalga oshirishda kredit resurslarini moliyalashtirish manbalari xususiyatlari inobatga olinib, bozor mexanizmlariga asoslanmagan kreditlar ta’sirini kamaytirish boʻyicha choralar kuchaytiriladi.