O`zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

5-MAVZU: TIJORAT BANKLARINING AKTIVLARI TARKIBI VA ULARNI JOYLASHISHI.

Reja:

1. 
   Bank aktivlari va ularning tarkibi, ularning balansda joylashishi.
   
2. 
   Bank aktivlarining tasniflanishi:
   

A) daromad keltirishiga ko‘ra

B) likvidlilik darajasiga ko‘ra

V) risklilik darajasiga ko‘ra

G) sifatiga ko‘ra

3. 
   Bank aktivlarining diversifikatsiyasi.
   
4. 
   Tijorat banklarining aktiv operatsiyalari.
   
5. 
   Tijorat banklarining aktivlarini boshqarish usullari.
   
6. 
   Iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoitida tijorat banklari aktivlarini boshqarish strategiyasi.
   
7. 
   Tijorat banklarining vakillik hisobvaraqlari va turlari.
   
8. 
   Tijorat banklarida majburiy zahiralarni tashkil etish tartibi va uning zaruriyati.
   

Bank aktivlari deyilganda-bank faoliyatida amalga oshirilgan va oshiriladigan amaliyotlari jarayoni-da mablag‘ni xarid qilish, foydalanish uchun uchinchi shaxsga berish natijasida iqtisodiy manfaat keltiruvchi moddiy va nomoddiy mablag‘lar tushuniladi.

Iqtisodiy manfaat odatda aktivlarda pul oqimi shaklida namoyon bo‘ladi.Naqd puldan tashqari har qanday resurs aktivga aylanishi uchun alohida yoki biror bir boshqa resurs bilan birgalakda bevosita yoki bilvosita pul oqimini ta’minlashi zarur.

Bank aktivlari, bankning aktiv amaliyoti natijasida shakllanadi, ya’ni bank balansini likvid holda ushlab turib, o‘z va jalb qilingan mablag‘larni foyda olish maqsadida joylashtirish faoliyatini ta’minlaydi.Bank aynan aktiv amaliyotlari natijasida daromadining asosiy qismini oladi.

Tijorat banklari aktivlarining o‘ziga xos belgilariga qarab guruhlanishi:

Bank aktivlarining tarkibi deyilganda bank balansining aktiv qismida joylashgan moddalarning sifat nuqtai nazaridan uning umumiy miqdoridagi ulushi tushuniladi.

• 
  Aktivlarning sifat darajasi bankning maqsadga muvofiq tarkibiy tuzilishi, aktiv operatsiyalarning diversifikatsiyasi, riskli aktivlarning hajmi, riskli va to‘lasholmagan aktivlarning salmog‘i va ularning o‘zgaruvchanligi kabi xususiyatlari bilan baholanadi.
  
• 
  Tijorat banklarining aktivlari ularning balansida likvidlilik darajasiga ko‘ra aks ettiriladi.
  

Aktivlar sifati quyidagi omillar bilan aniqlanadi:

Banklarning aktiv operatsiyalar hajmini, jumladan, kreditlash va investitsiyalash imkoniyatlarini oshishiga zamin yaratdi.

Tijorat banklarining jami aktivlari yil davomida 30,2 foizga oshib, 2013 yilning 1 yanvar holatiga ko‘ra 35,7 trln. so‘mga etdi ( chizma).