Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

III. Sosiskalar 

 

 

 

 

Mol go’shtidan 

14200 

7100 

7200 

101,4 

Parranda go’shtidan 

24000 

12000 

12100 

100,8 

Bolalar uchun 

3000 

1500 

1500 

100,0 

Gril 

50000 

25000 

25000 

100,0 

Sardelka 

4800 

2400 

2400 

100,0 

Jami: 

266300 

133550 

136870 

102,5 

 

Jadval ma’lumotlari «TO’XTANIYoZ OTA» korxonasi hisobot materiallaridan 

olindi. 

 

2- jadval 

«To’xtaniyoz ota» korxonasining 2014 yil uchun qisqatirilgan buxgalteriya balansi, 

ming so’mda 

 

Aktiv 

Yil 

boshiga 

Yil oxiriga 

Passiv 

Yil 

boshiga 

Yil oxiriga 

1. Uzoq muddatli aktivlar 

1.O’z mablag’lari manbalari 

Asosiy vositalar 

 

 

Ustav kapitali  

80000,0 

80000,0 

- boshlang’ich 

qiymat 

163155,7 

276135,6 

Ko’shilgan kapital 

17307,2 

17307,2 

- eskirish summasi  7558,9 

37205,9 

Zahira kapitali 

979,9 

24667,8 

- qoldiq qiymat 

155596,8 

238929,7 

Taqsimlanmagan 

foyda 

28256,5 

174825,3 

Nomoddiy aktivlar  - 

150,0 

Maqsadli tushumlar  - 

- 

Uzoq muddatli 

investitsiyalar 

50,0 

50,0 

Kelgusi davr 

daromadlari  

- 

- 

---

604 

 

1-bo’lim bo’yicha 

jami 

155646,8 

239129,7 

1-bo’lim bo’yicha 

jami 

126543,6 

296800,3 

2. Joriy aktivlar 

2. Majburiyatlar 

Tovar– moddiy 

zahiralari 

626399,0 

153534,3 

Uzoq muddatli 

majburiyatlar 

100209,9 

51741,5 

Ishlab chiqarish 

zahiralari 

62283,6 

151206,9 

Joriy majburiyatlar 

 

 

Tugallamagan 

ishlab chiqarish  

- 

113,4 

Joriy kreditorlik 

qarzlari 

22835,6 

67907,3 

Tayyor mahsulot 

356,3 

2214,0 

Mol etkazib 

beruvchilar va 

pudratchilar 

qarzlari 

- 

63411,7 

Kelgusi davr 

xarajatlari 

649,2 

121,0 

Olingan bo’naklar 

5263,3 

- 

Kechiktirilgan 

xarajatlar 

- 

2439,2 

Byudjetga to’lovlar 

bo’yicha qarz 

211 

235,0 

Pul mablag’lari 

18248,1 

17392,5 

Sug’urtalar 

bo’yicha qarz 

1264,3 

2947,8 

Debitorlar – jami 

12405,1 

3832,4 

Mehnatga haq 

to’lash bo’yicha 

qarz 

986,9 

1312,8 

 

 

 

Boshqa karzlar 

15300,0 

- 

2-bo’lim bo’yicha 

jami 

93942,4 

177319,4 

2-bo’lim bo’yicha 

jami 

123045,5 

119648,8 

Balans aktivi 

bo’yicha hammasi 

249589,1 

416449,1 

Balans passivi 

bo’yicha hammasi 

249589,1 

416449,1 

 

Balans  yakuni  2014  yil  boshiga  249589,1  ming  so’mni,  yil  oxiriga  esa 

416449,1  ming  so’mni  tashkil  etadi.  Shunday  qilib,  mazkur  korxonasi  hisobot  yili 

oxiriga 416449,1 ming so’m miqdorida xo’jalik vositalariga ega bulgan. Bu vositalar 

quyidagicha taqsimlangan:  

uzoq  muddatli  aktivlarda,  ya’ni  asosiy  vositalar,  nomoddiy  aktivlar,  uzoq 

muddatli  investitsiyalarda  ular  239129,7  ming  so’mni,  aylanma  vositalarda,  ya’ni 

tovar  modiy  zahiralari,  ishlab  chiqarish  zahiralari,  tayyor  mahsulot,  tugallanmagan 

ishlab  chiqarish,  kelgusi  davr  xarajatlari,  kechiktirilgan  xarajatlari,  pul  mablag’lari, 

debitorlarda – 177319,4 ming so’m.  

Bu  vositalar  174825,3  ming  so’m  miqdoridagi  o’z  mablag’lari  va  119648,8 

ming so’mlik uzoq muddatli va qisqa muddatli majburiyatlar hisobiga qoplanadi. 

O’z  mablag’lari  quyidagiga  taqsimlangan:  uzoq  muddati  aktivlarida  – 

239129,7; aylanma mablag’larga – 57670,6 ming so’m.  

Aylanma  mablag’larining  qolgan  summasi  jalb  qilingan  mablag’lar,  ya’ni 

119648,8 ming so’m hisobiga qoplanadi.  

Shunday qilib, muomaladagi o’z mablag’lari ulushi 32,5 % ni tashkil qildi: 

57670,6 * 100 G’ 177319,4 q 32,5 

---

605 

 

Korxona  moliyaviy  ahvolini  buxgalteriya  balansi  asosida  dastlabki  baholash 

hisobot    yili  oxiriga  bo’lgan  ma’lumotlari  bilan  taqqoslash  va  chetga  chiqishlari 

aniqlash yo’li bilan amalga oshiriladi. 

Korxonaning  o’z  mablag’lari  ustav,  qo’shilgan  va  zahira  sarmoyalardan; 

taqsimlanmagan  foydadan;  maqsadli  tushumlar  va  fondlardan;  kelgusi  davr 

daromadlaridan iborat bo’ladi.  

3–jadval ma’lumotlari o’z mablag’lari manbalari hisobot yilida 170256,7 ming 

so’mga  oshganligini  va  yil  oxirida  296800,3  ming  so’mni  tashkil  qilganligini 

ko’rsatib turibdi. O’z mablag’lari manbalari tarkibida ham o’zgarishlar ro’y bergan. 

Ustav kapitali hisobot yilida o’zgarmagan va 80000 ming so’mni tashkil etgan. 

- jadval 

Raqobatlashuvchi korxonalar kuchli va zaif tomonlarini baholash 

Tavsiflar 

Baholash, ballda 

Yomon 

Yaxshi 

1 

2 

3 

4 

5 

I.Tovar 

 

 

 

 

 

1.Yangiligi darajasi 

 

 

 

 

 

2.Mahsulot sifati 

 

 

 

 

 

3.Tarkibi 

 

 

 

 

 

4.O’rab-joylanishi 

 

 

 

 

 

5.Ekologiya sofligi 

 

 

 

 

 

6.Kaloriyasi 

 

 

 

 

 

II.Ishlab chiqarish 

 

 

 

 

 

1.Ishlab chiqarish quvvatidan foydalanish 

 

 

 

 

 

2.Asbob-uskuna yoshi 

 

 

 

 

 

3.Bir ishlovchiga to’g’ri keladigan sotuv hajmi 

 

 

 

 

 

4.Sifat nazorati 

 

 

 

 

 

5.Ishlovchilar soni 

 

 

 

 

 

6.Yangi tovarlar yaratish imkoniyati 

 

 

 

 

 

7.Ishlab chiqarish bevosita xarajatlari 

 

 

 

 

 

III.Marketing 

 

 

 

 

 

1.Korxona tomonidan nazorat olgan bozor ulushi 

 

 

 

 

 

2.Mahsulot narxi 

 

 

 

 

 

3.Sotishni tashkil etish 

 

 

 

 

 

4.Reklama faoliyati 

 

 

 

 

 

IV.Moliyaviy holati 

 

 

 

 

 

1.Aktiv tarkibi 

 

 

 

 

 

2.Sotuv hajmining aktivlarga nisbati 

 

 

 

 

 

3.Investitsiya resurslari 

 

 

 

 

 

4.O’z mablag’i miqdori 

 

 

 

 

 

---

606 

 

V.Texnologiya 

 

 

 

 

 

1.Yangiliklarga intilish 

 

 

 

 

 

2.Qo’llanilayotgan texnologiya tipi 

 

 

 

 

 

3.Muxandis-konstruktor bazasi 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

«To’xtaniyoz ota» FX 

 

 

 

 

 

 

TEGEN firmasi 

 

 

 

 

 

 

Sharshara firmasi 

 

 

 

 

 

 

3-jadval  ma’lumotlari  shuni  ko’rsatadiki,  «To’xtaniyoz  ota»  korxonasi 

umuman  olganda  raqobatbardoshlikda  past  darajaga  ega.  Ko’p  sohalar  bo’yicha 

salbiy  ko’rsatkichga  ega  bo’lsada,  ba’zi  sohalarda  ijobiy  tomonlarga  ham  egadir. 

Moliyaviy  jihatdan  qiyinchiliklar  respublikamizdagi  bozor  munosabatlariga 

o’tishdagi  o’zgarishlar  bilan  bog’liq.  Korxonadagi  eski  asbob-uskunalar  ishlab 

chiqarilayotgan  mahsuloti  sifatiga  salbiy  ko’rsatgan.  Bu  kabi  barcha  kamchiliklarni 

bartaraf etishni korxona strategik rejalarida aks ettirishi lozim bo’ladi 

O’zining zaif tomonlarini aniqlab, har bir korxona o’zini ushbu jihatlar bo’yicha 

himoyalash  strategiyasini  ishlab  chiqishlari  hamda  o’zining  kuchli  tomonlarini 

yanada kuchaytirmog’i lozim bo’ladi. 

SWOT–tahlilning birinchi bosqichida amalga oshirilgan 5 balli shkalaga ko’ra 

firmalarning  kuchli  va  ojiz  tomonlari  baholash  natijalari  bilan  ikkinchi  bosqichda 

amalga  oshirilgan  raqobatchilar  ayrim  xususityalarini  solishtirish  orqali  ular 

imkoniyatlari  va  xavflarning  baholash  natijalarini  o’zaro  birlashtirilgan  holda  8 

ko’rsatkich bo’yicha omillar salmog’ini hisobga olib, ball yordamida raqobatchi 3 ta 

go’sht  mahsuloti  ishlab  chiqaruvchi  firmalar  raqobatbardoshligi  baholandi.  Natijalar 

7-jadvalda keltirilgan. 

Ushbu  jadval  ma’lumotlari  shuni  ko’rsatadiki,  «To’xtaniyoz  ota»  korxonasi 

raqobatda  ko’p  ko’rsatkichlar  bo’yicha  raqobatchilari  o’rtasida  ojiz  ekan.  Bunga 

asosiy  sabablar  sifatida  qo’llanilayotgan  texnologiyaning  eskirganligi,  o’rashdagi 

ba’zi  bir  kamchiliklarni  ko’rsatish  mumkin.  Ushbu  korxona  uchun  assortimentni 

takomillashtirish orqali intensiv o’sish strategiyasini diversifikatsiya bilan birgalikda 

qo’llash muvaffaqiyat keltiradi. 

 

Ushbu strategiyani amalga oshirishning eng asosiy sharoitlaridan biri  – go’sht 

mahsulotiga  talabning  o’zgaruvchanligi  hamda  xomashyo  sifatini  oshirish  va  yangi 

texnologiyalarni 

jalb 

etishdagi 

imkoniyatlar 

mavjudligi 

sanaladi. 

Ushbu 

strategiyaning  ustunligi  shundaki,  ushbu  korxona  mavjud  ichki  imkoniyatlaridan 

samarli  foydalanish  orqali  iste’molchilarni  kengroq  jalb  etgan  holda  miqdorini 

ko’paytiradi. Go’sht mahsulotlarining yangi turlarini ishlab chiqarishni taklif etamiz. 

---

607