Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

Turli  funksiyali  jamoalar.  Tashkilotlar  bunday  boshqaruv  metodini 

tanlashining  asosiy  sababi ular  buni  an’anaviy  boshqaruv  bo’limlari  yoki  muntazam 

ishlovchi  guruhlarga  qaraganda,  yangiliklarga  tezroq  moslashuvchan  deb 

hisoblashadi.  Bunday  jamoalarning  asosiy  xususiyati  ular  tezlik  bilan  yig’ilishi, 

e’tiborini yangi loyihaga qaratishi va yana tarqalishi ham mumkin. 10-bobda, biz turli 

funksiyali  jamoalarni  bo’limlarga  bo’lishning  turli  shakllari  sifatida  muhokama 

qilgan  edik.  Shuni  yodda  tutingki,  jamoalar  turli  mutaxassisliklarga  ega  bo’lgan 

shaxslardan iborat bo’ladi. Turli funksiyali guruhlar shakllanganda esa jamoa a’zolari 

ularning  funksional  sohalariga  ta’sir  qiluvchi  umumiy  muammolarni  echish  uchun 

birikishadi. Nazariy jihatdan, ularning  funksiyalarini ajratib turuvchi sun’iy to’siqlar 

g’oyib  bo’ladi  va  jamoa  tashkilotning  maqsadiga  erishish  uchun  birga  ishlashadi. 

Masalan,  dunyoning  eng  yirik  po’lat  ishlab  chiqarish  kompaniyasi  –  ArcelorMittal 

kompaniyasida, turli funksiyali tadqiqotchilar, menejerlar va sotuvchilarning jamoasi 

mahsulot  innovatsiyasini  tahlil  qilishadi.  Turli  funksiyali  jamoalar  konsepsepsiyasi 

sog’liqni  saqlash  sohalarida  ham  qo’llanilmoqda.  Masalan,  Merilend  shtatining 

Betesda  shahridagi  gospitalda  doktor,  farmatsist,  ijtimoiy  ishchi,  oziqlantiruvchi, 

bosh  hamshira,  terapevt  va  ruhoniydan  iborat  intensiv  parvarish  jamoasi  ham  kuni 

bemorning holatini muhokama qilishadi. Gospital bu orqali xatoliklarni kamaytiradi, 

bemorlarning gospitalda qolish vaqtini qisqartiradi va bemorlarning oilasi va gospital 

hodimlari o’rtasidagi aloqani kuchaytiradi. Biz bunday jamoalarni 13-bobda yanada 

chuqurroq muhokama qilamiz. 

Janubiy  Koreyaning Samsung  Electronics  kompaniyasi dunyoda uch  o’lchamli 

LED  televizorlarini  ishlab  chiqargan  eng  birinchi  kompaniya  bo’ldilar.  Samsung 

kompaniyasining  muvaffaqiyatlarida  innovatsiya  juda  ham  muhim  o’rin  egallagani 

uchun, kompaniya o’z ichida ishchilar o’rtasida ichki hamkorlikni, o’z mijozlari bilan 

esa  tashqi  hamkorlikni  yo’lga  qo’yishga  chaqiradi.  Dunyoning  42  davlatida 

joylashgan tadqiqotchilik markazlari yangi texnologiyalar ustida hamkorlik qilishadi. 

O’zining  ichida  esa  kompaniya  mahsulotlarni  tezroq  ishlab  chiqish  uchun 

kesishuvchan funksional jamoalardan foydalanadi. 

  Maxsus  qo’mita.  Tashqilotlar  foydalanishi  mumkin  bo’lgan  yana  bir 

boshqaruv  turi  bu  maxsus  qo’mitadir,  bunda  ishchilar  bir  necha  bo’limlarga  ta’sir 

---

434 

 

qilayotgan  qisqa  muddatli  muammoni  yechish 

uchun 

vaqtinchalik 

qo’mitalarga 

birlashadilar.Bunday  jamoalarning  vaqtinchalik 

tuzilishi  ularni  turli  funksiyali  jamoalardan 

farqlantirib 

turuvchi 

asosiy 

xususiyatidir. 

Bunday  jamoadagi  ishchilar  nafaqat  jamoa 

oldiga  qo’yilgan  vazifani,  balki  o’zlarining 

kundalik  vazifasini  ham  bajarish  imkoniyatiga  ega  bo’ladilar.  Shunga  qaramasdan, 

bunday  ishchilar  maxsus  qo’mita  ichida  o’zlariga  aloqasi  bo’lmagan  vazifalarni 

bajarishlariga to’g’ri keladi. Vazifalar bajarilganidan so’ng esa, maxsus qo’mitaning 

keragi  bo’lmay  qoladi  va  ishchilar  o’zlarining  kundalik  vazifalarini  bajarish  uchun 

tarqalishadi.  Davlat  idoralaridan  tortib  universitetlargacha,  ko’pchilik  tashkilotlar 

maxsus  qo’mitalardan  foydalanishadi.  Masalan,  San-Frantsisko  shahrida  joylashgan 

Eichstaedt&Devereaux  buxgalteriya  firmasida  ishchilarning  maxsus  qo’mitasi 

rekruting,  mentoring  va  trening  dasturlarini  ishlab  chiqishga  yordam  berdi.PepsiCo 

kompaniyasining sho’’basi Frito-Lay kompaniyasidagi resurs guruhi ishchilarini o’z 

ichiga olgan maxsus qo’mita kartoshka va tortilya chipslarini ishlab chiqarishga hissa 

qo’shishdi.